Pediatrzy i dietetycy są zgodni. Nie ma lepszego pokarmu dla noworodka i niemowlaka jak mleko matki. W 100 procentach pokrywa potrzeby żywieniowe dziecka, syci i zaspokaja pragnienie. Z czasem jednak, gdy niemowlak rośnie i się rozwija, mleko mamy przestaje mu wystarczać. Potrzebuje dodatkowej energii, białka, żelaza, cynku i niektórych witamin.
Jego przewód pokarmowy dojrzewa, może więc bez problemu strawić i przyswoić także inne produkty. Choć nadal podstawą jadłospisu jest mleko z piersi (przy karmieniu naturalnym) lub mleko modyfikowane (dopasowane do wieku niemowlęcia), po ukończeniu 17. tygodnia życia, ale nie później niż w 26. tygodniu życia dziecka warto rozpocząć przygodę z nowymi smakami, konsystencjami i zapachami. Trzeba do tego jednak podejść bardzo spokojnie. Pierwsze próby mogą bowiem zakończyć się niepowodzeniem. Niekiedy potrzeba kilku, by pociecha polubiła nowości.
Uważa się, że dziecko może próbować nowe rzeczy nawet 7-8 razy, zanim zaakceptuje ich smak. Warto też pamiętać, że choć rodzic lub opiekun decyduje, CO dziecko zje oraz KIEDY i JAK jedzenie będzie podane. To dziecko ostatecznie decyduje, CZY zje posiłek i ILE zje. Nie należy go do tego zmuszać, a potraktować rozszerzanie diety jako wspólna zabawę.
Spis treści
Jak rozszerzać dietę niemowlaka krok po kroku?
1-4. miesiąca życia dziecka
Niemowlak ssie i połyka pokarm.
- Co podawać do jedzenia?
Płyny, wyłącznie mleko matki lub mleko modyfikowane
- Ile posiłków dziennie?
Karmienie na żądanie, 7-12 razy na dobę. Jednorazowa porcja 110 ml, od 2. Miesiąca życia 120-140 ml
Sprawdź, jak wzmocnić odporność noworodka.
5-6. miesiąc życia dziecka
Maluszek zaczyna sięgać do jedzenia na talerzu mamy, interesuje się tym, co ona je, ssie paluszki, zbliża lub wkłada różne rzeczy do ust, niekiedy nawet mlaska i udaje, że gryzie. W miarę stabilnie siedzi z podparciem (w krzesełku do karmienia lub na kolanach rodzica), nie wypycha pokarmu językiem.
- Co będzie potrzebne?
śliniaczki, kolorowe, twarde i płaskie łyżeczki, które ułatwią podawanie dziecku jedzenia.
- Co podawać do jedzenia?
Jako pierwsze podać gotowane warzywa: marchewka, ziemniaki, dynia, bataty lub kalafior. Zawierają mniej cukru niż owoce, mają także niższy indeks glikemiczny. Są przy tym bogate w witaminy i błonnik. Po około 2 tygodniach, można podać dziecku pierwsze owoce (jabłko, banany), kontynuując podawanie warzyw. Owoce mają intensywniejszy i słodszy smak i bardziej smakują dzieciom. Te zaś od chwili narodzin bardziej je preferują. Dlatego jeśli na początku przygody z nowymi smakami maluch zetknie się najpierw owocami, trudniej mu będzie zaakceptować mniej wyraźny, gorzkawy smak warzyw. Udowodniono, że dzieci rozpoczynające poznawanie nowych smaków od warzyw, w późniejszych latach życia jedzą ich więcej niż maluchy, które jako pierwsze jadły owoce.
Kolejne produkty to: mięso (królika, kurczaka, kaczki, gęsi, indyka, wołowina, jagnięcina), jaja, kaszki i kleiki bezglutenowe (ryżowa, kukurydziana) i glutenowe, np. kaszka manna.
- Jak podawać?
Warzywa najlepiej pokroić w słupki i ugotować do miękkości. Potem zrobić z nich gładkie puree. Nie powinno być zbyt gorące, ani za zimne. Jabłka najlepiej obrać ze skórki i skrobać łyżeczką, banana rozgnieść widelcem.
- Ile posiłków dziennie?
Na początek wystarczą 2-3 łyżeczki warzywnego jednoskładnikowego puree Nie chodzi bowiem o to, by maluszek się najadł, tylko by rozbudzić w nim ciekawość poznawania nowych smaków. Ważne, by obserwować dziecko czy nowe pokarmy nie wywołują niepożądanej reakcji. A w razie konieczności wyrzucić je z jadłospisu. Dlatego wszystkie nowości należy wprowadzać do menu pojedynczo i z kilkudniową przerwą pomiędzy nimi.
- Co do picia?
Zachęcać maluszka do picia wody, bez ograniczeń, używając specjalnych kubków (niekapki). Polecany jest także sok owocowy 100%, przecierowy, bez dodatku cukru – do 150 ml na dobę
7-12. miesiąc życia dziecka
Niemowlak samodzielnie siedzi, kieruje pokarm do buzi, coraz lepiej radzi sobie z jedzeniem, rozgniataniem i rozcieraniem pokarmów.
- Co podawać do jedzenia?
Naturalne kefiry i jogurty, ser twarogowy, zupy jarzynowe z mięsem, a 1-2 razy w tygodniu z rybą, np. dorszem, mintajem, morszczukiem, czy szczupakiem (uwaga na ości). Początkowo 20 g ugotowanej ryby, potem stopniowo zwiększać porcje. Prócz tego ugotowane kasze, pieczywo, posiekane surowe miękkie warzywa i owoce (na przykład jabłko, gruszka, pomidor bez skórki).
- Jak podawać?
Posiłki, nie muszą już być gładką papką. Wystarczy je zmiksować, tak, by miały wyczuwalne kawałki. Gotowane warzywa pokrojone w słupki, czy niezbyt twarde owoce, np. brzoskwinie, morele, czy winogrona bez skórki można podawać dziecku do ręki.
- Ile posiłków dziennie?
5 posiłków dziennie: 3 posiłki mleczne i 2 posiłki uzupełniające. Porcja posiłku 170-180 ml do 8. Miesiąca. Potem 4-5 posiłków 190-220 ml.
13-36. miesiąc życia dziecka
Maluch po pierwszych urodzinach jest bardzo ruchliwy, potrzebuje więc urozmaiconego jadłospisu, który da mu odpowiednia ilość energii. Jego organizm nie jest jednak w pełni dojrzały, dlatego rocznemu maluchowi lepiej nie podawać „dorosłych posiłków” jakie je cała rodzina. Są one pełne przypraw, soli czy cukru, i przygotowywane w sposób nieodpowiedni dla malucha. Lepiej unikać produktów konserwowanych chemicznie, z duża zawartością barwników i sztucznych aromatów. Niewskazane są słodycze, napoje gazowane, chipsy czy frytki.
- Co podawać do jedzenia?
Mleko pełne krowie i produkty mleczne, pieczywo, kasze, drób, ryby, jaja, owoce, warzywa, tłuszcze (oliwa, olej rzepakowy), miód, kakao, orzechy.
- Jak podawać?
Posiłki z większymi cząstkami pokarmu, by umożliwić żucie i gryzienie, co kształtuje żuchwę i pomaga rozwinąć zdolności mowy. Samodzielnie jedzone przez dziecko. Nadal potrawy gotowane lub duszone. Jeśli smażone to dopiero po ukończeniu dwóch lat. W ten sposób można przyrządzać ryby na niewielkiej ilości gorącej oliwy lub oleju i bez grubej panierki – wystarczy lekko oprószyć mąką lub usmażyć sauté.
- Ile posiłków dziennie?
5 posiłków (3 główne i dwie przekąski), podawane regularnie. Porcje mniejsze jak dla dorosłych. Jeśli będą za duże, zniechęcą dziecko lub przyczynią się do rozwoju otyłości.
Uwaga! A co z glutenem i innymi potencjalnie alergizującymi produktami, np. mleko krowie, jajo kurze, pszenica i soja, orzeszki ziemne i inne orzechy, ryby i owoce morza. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami unikanie lub opóźnianie wprowadzania pokarmów potencjalnie alergizujących nie jest uzasadnione naukowo. Dlatego pokarmy te należy wprowadzać do diety stopniowo w tym samym czasie, co inne pokarmy, nawet jeśli rodzice lub rodzeństwo ma alergię. Oczywiście jeśli dziecko źle na nie zareaguje, trzeba je usunąć z menu. Tak jest z glutenem. Do niedawna panował pogląd, żeby unikać zbyt wczesnego (przed 4. miesiącem życia dziecka), jak i zbyt późnego podawania (po 7. miesiąca życia dziecka) glutenu. Dziś specjaliści uważają, że o tym, czy dziecko jest uczulone na gluten, co zwiększa ryzyko celiaklii decyduje predyspozycja genetyczna, a nie wiek w jakim wprowadza się gluten. Zatem najlepiej go wprowadzać razem z innymi produktami.
Czego unikać w trakcie rozszerzania diety niemowlaka?
- mleka owczego i koziego, mają bardzo dużo składników mineralnych obciążających nerki niemowlaków. Zawierają mało kwasu foliowego i witaminy B12, co może wiązać się z anemią
- serów z niepasteryzowanego mleka, np. sery pleśniowe z porostem pleśni (brie, camembert) lub przerostem pleśni (roquefort, gorgonzola), zwiększają ryzyko zakażenia bakteriami Listeria
- serów topionych mają za dużo fosforu, jego nadmiar zaburza wchłanianie wapnia i rozwój kości
- surowych jaj (kogel-mogel), co grozi zakażeniem Salmonellą
- cukru, słodyczy, słodzonych napojów owocowych
Źródła:
- Barends C. i in., Effects of repeated exposure to either vegetables or fruits on infant’s vegetable and fruit acceptance at the beginning of weaning, Food Quality and Preference , 2013; 29:157–165
- Szajewska, A. Horvath. Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin. Medycyna Praktyczna
