Spis treści
Badanie piersi – dlaczego jest takie ważne?
Powiedzmy na początku bardzo jasno: większość wykrytych podczas samobadania piersi zmian to torbiele – nie są zmianami nowotworowymi. Warto to powtarzać, ponieważ wiele Polek tak bardzo boi się raka, że na wszelki wypadek… nie bada się wcale.
Jak wynika z sondażu przeprowadzonego w ubiegłym roku w ramach kampanii „BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa”*, regularnie wykonuje samobadanie zaledwie połowa z nas. A tylko 9 proc. kobiet wie, w którym dniu cyklu miesięcznego powinno je przeprowadzić. A więc więcej niż 90 proc. kobiet w Polsce bada piersi nieprawidłowo…
Tymczasem czas w przypadku profilaktyki raka piersi jest dosłownie na wagę złota. – Wieloletnie badania nad rakiem piersi bezsprzecznie wykazały, że statystycznie, im wcześniej wykryty rak, tym większe prawdopodobieństwo całkowitego wyleczenia – mówi Joanna Zielewska. Samobadanie piersi powinno być dla nas takim samym nawykiem zdrowotnym jak mycie zębów.
Badajmy się więc co miesiąc. Nikt lepiej od nas nie zna przecież naszych piersi i tylko my możemy zaobserwować lub wyczuć pod palcami nawet najmniejsze zmiany. Oto krótki przewodnik po tym, jak samodzielnie przeprowadzić prawidłowo badanie piersi.
Torbiele w piersiach. Lepiej się nimi przejmij!
Samobadanie piersi – dla kogo?
Zgodnie z zaleceniami badać sobie piersi powinna każda kobieta, która skończyła 20. rok życia. Ale naukę można zacząć nawet wcześniej, u nastolatek! Warto poprosić położną lub ginekologa, do którego dziewczynka uda się na wizytę po pierwszej menstruacji, aby pokazał jej, jak takie badanie się przeprowadza. Lekcje samobadania piersi może także przeprowadzać mama.
Dobrze, żeby dziewczynka widziała, że mama regularnie kontroluje piersi, że uważa tę czynność za naturalną i ważną. Możecie także obydwie udać się na zajęcia, podczas których wykwalifikowane położne lub pielęgniarki pokazują na fantomach, w jaki sposób fachowo dotykać gruczoł, by wykryć zmiany.
Informacje o tego typu akcjach prowadzonych w całej Polsce znajdziesz na stronach: amazonki.pl, raknroll.pl lub w najbliższym szpitalu z oddziałem onkologicznym.
Kiedy badać pierś?
Samobadanie piersi powinno się przeprowadzić między 5. a 10. dniem cyklu miesięcznego. Warto wiedzieć, że 1. dzień cyklu to dzień, gdy rozpoczyna się krwawienie. Zazwyczaj trwa ono od 4 do 7 dni. A zatem – zbadaj piersi po prostu 2 lub 3 dni po zakończeniu krwawienia. Wówczas tkanka będzie miękka, najłatwiej poddająca się dotykowi, a wszelkie ewentualne zmiany łatwiej wyczuwalne.
Ustal sobie, że będzie to zawsze np. 3. dzień po – i co miesiąc, regularnie, wykonuj tego dnia badanie. Jeśli korzystasz z kalendarzyka menstruacyjnego, np. w formie aplikacji, zaznacz sobie specjalny dzień przeznaczony na profilaktykę.
Panie, które już nie miesiączkują, powinny wykonywać badanie zawsze tego samego dnia miesiąca, czyli ustalić sobie datę, np. 1. dzień miesiąca, zaznaczyć ją w kalendarzu i przestrzegać tego rytuału.
Jakie badania wykonać, żeby sprawdzić, czy piersi są zdrowe?
Jak badać pierś?
Samobadanie piersi składa się z dwóch części: obserwacji i badania palpacyjnego w pozycji stojącej i leżącej.
1. Badanie piersi poprzez dotyk na stojąco
Możesz je wykonać pod prysznicem – palce będą się łatwiej ślizgały po mokrej i namydlonej skórze. Ale niekoniecznie, równie dobrze możesz stać przed lustrem i ewentualnie nałożyć na palce odrobinę oliwki pielęgnacyjnej. Lewą rękę załóż za głowę, a trzema środkowymi palcami prawej wykonuj koliste ruchy, począwszy od najmniejszych kółeczek na brodawce. W ten sposób zataczaj kręgi dłonią, aż zbadasz całą pierś.
– Używaj opuszek trzech środkowych palców ułożonych płasko na piersi, wykonując okrężne ruchy, jakbyś chciała okrążyć monetę położoną na stole – tłumaczy Joanna Zielewska. – Dociskaj miąższ piersi najgłębiej, jak to możliwe. To ważne, szczególnie gdy kobiety mają większe piersi. Powierzchowne, delikatne badanie nic nie wnosi, często zmiany ukryte są w głębi miąższu piersi. Na przestrzeni lat, podczas pracy z młodzieżą i dorosłymi, zaobserwowałam, że jest to najczęściej popełniany błąd w samobadaniu piersi.
Następnie przesuwaj palce ruchami pionowymi i poprzecznymi. Po zakończeniu badania jednej piersi zmień kolejność – z prawą ręką za głową badaj prawą pierś lewą ręką. Na koniec delikatnie uciśnij brodawkę palcami i sprawdź, czy nie wycieka z niej płyn.
Nie zapomnij także o tym, żeby zbadać również doły pachowe. Powiększone węzły chłonne możesz wyczuć jako większe, bolesne kuleczki. Taki objaw nie musi świadczyć o zmianach nowotworowych, jest po prostu sygnałem wystąpienia stanu zapalnego w okolicy. Ale zawsze należy to skonsultować z lekarzem.
Dr Jacek Tulimowski: co warto wiedzieć o badaniu USG piersi?
2. Badanie piersi na leżąco
W tym ułożeniu dotrzesz dłonią do nieco innych struktur gruczołu niż te, które badasz na stojąco. Jest to również wygodniejsza i skuteczniejsza forma samobadania dla kobiet o większych piersiach. Możesz wykonać to badanie rano, jeszcze przed wstaniem z łóżka, lub wieczorem, gdy będziesz szykowała się do snu.
Połóż się na plecach na łóżku, ale poduszkę podłóż pod lewy bark, załóż za głowę lewą rękę i zbadaj pierś prawą dłonią, tak samo jak na stojąco. Następnie przełóż poduszkę pod prawy bark, załóż za głowę prawą rękę i palcami lewej dłoni zbadaj gruczoł. Połóż ręce wzdłuż tułowia i zbadaj doły pachowe.
Co cię powinno zaniepokoić?
Ocena struktury gruczołu piersiowego wcale nie jest łatwa, zwłaszcza dla kobiet o zwartej, gruczołowej budowie tkanki. Podczas dotyku wyczuwamy wewnątrz tkanki mnóstwo różnych nierówności, guzków, zagłębień. Trudno stwierdzić jednoznacznie, czy są to utkania prawidłowe, czy też nie. Jeśli jednak będziesz regularnie wykonywać samobadanie, poznasz budowę swoich piersi bardzo dobrze i szybko wyczujesz, że coś się zmienia. Ważna jest regularność i systematyczność.
Niepokojąca zmiana zazwyczaj ma postać małego guzka lub guzków wyczuwalnych pod skórą. W internecie można znaleźć informacje mówiące, że jeśli zmiany są miękkie i przesuwają się pod palcami, to są to torbiele, a jeśli twarde i bolesne – to mamy do czynienia ze zmianami nowotworowymi. Nie traktuj poważnie takich porad! Prawda jest taka, że nie jesteś w stanie sama ocenić, czy guzki, jakie wykryłaś, są groźne, czy nie.
Dlatego przy KAŻDEJ znalezionej zmianie od razu umów się do lekarza na dalsze badania: USG piersi, mammografię piersi lub rezonans magnetyczny, które pomogą pogłębić diagnostykę. Lekarz na podstawie wywiadu medycznego najlepiej oceni, jakie testy będziesz musiała zrobić, by sprawdzić, jakiego typu zmiana powstała w piersi. Po postawieniu diagnozy zaleci dalsze postępowanie.
5 najważniejszych badań profilaktycznych, które powinnaś zrobić przynajmniej raz w roku
Obserwacja piersi
Stań przed lustrem w naturalnej pozycji z opuszczonymi w dół rękami, następnie unieś obydwie ręce do góry, a na koniec połóż je na biodrach. W każdej z tych pozycji bacznie obserwuj, czy nie widzisz zmian w wyglądzie, takich jak:
- asymetria piersi – jedna pierś niespodziewanie powiększyła się
- zmiana koloru skóry na jednej z piersi – np. pojawiająca się jaśniejsza plama lub ciemniejsza
- marszczenie się lub zbyt mocne napięcie skóry w jakimś miejscu na piersiach
- wciągnięcie brodawki – niektóre panie mają naturalnie obydwie wciągnięte brodawki lub tylko jedną z nich; jeśli jednak do tej pory uwypuklały się obydwie, a teraz zauważysz, że jedna z nich zmieniła kształt, to warto sprawdzić, jaka jest tego przyczyna
- wyciekający płyn z brodawki (oczywiście jeśli nie karmisz piersią)
- jakiekolwiek inne zmiany w wyglądzie piersi – każda z nas ma inne piersi i powinna dobrze znać ich wygląd; jeśli zauważysz, że pojawiła się jakakolwiek zmiana, zwłaszcza powodująca asymetrię lub dotykająca tylko jednej piersi, powinnaś wzmóc czujność
- powiększenie węzłów chłonnych pod pachą – jeśli stoisz z rękami uniesionymi w górę, możesz zauważyć charakterystyczny obrzęk, a na pewno wyczujesz powiększone lub bolesne węzły podczas badania palpacyjnego (przez dotyk)
Jeśli zauważysz choćby jedną z wyżej wymienionych zmian – koniecznie udaj się do lekarza.
Czy lekarz może zbagatelizować zmiany w piersiach? Niestety tak
UWAGA, WAŻNE!
Jeśli wyczujesz zmianę w piersi, pójdziesz do lekarza, a on zlekceważy twój niepokój i bez przeprowadzenia badań uzna, że jesteś zdrowa i nie masz się czego obawiać – nie słuchaj go! Zażądaj skierowania na badania w kierunku raka piersi. Jeśli go nie otrzymasz, idź jak najszybciej do kolejnego specjalisty, a jeśli trzeba – do jeszcze innego.
Szukaj takiego eksperta, któremu będziesz mogła zaufać. Zacznij od wyszukania w internecie namiarów na lekarzy, którzy uważnie słuchają pacjentek i traktują ich problemy w sposób odpowiedzialny. Najlepiej znajdź gabinet ginekologiczny z różową wstążką, certyfikowany przez organizacje pacjenckie.
Możesz też udać się bezpośrednio do onkologa do najbliższej poradni onkologicznej; skierowanie nie jest potrzebne. Zrób wszystko, by znaleźć się pod odpowiednią opieką. Jeśli okaże się, że pierwszy wolny termin wizyty jest dopiero za kilka miesięcy – idź na konsultację prywatnie. Warto nawet pożyczyć pieniądze. Twoje zdrowie jest bezcenne.
Oczywiście byłoby dobrze, gdyby każdy lekarz zachowywał tzw. czujność onkologiczną (zwracał uwagę na wczesne objawy rozwoju choroby nowotworowej) i z odpowiednim zaangażowaniem traktował każdą pacjentkę. Ale wiemy, niestety, doskonale, że nie zawsze tak jest! Pamiętaj, że twoje zdrowie zależy od ciebie, od twojej determinacji i wiedzy. Zadbaj o swoje piersi najlepiej, jak umiesz. Kto, jak nie TY!
…………………………………………………………..
*Badanie sondażowe przeprowadzone w ramach kampanii „BreastFit. Kobiecy biust. Męska sprawa” w lipcu 2019 r. przez Instytut Badawczy ARC Rynek i Opinia.
Aneta Hregorowicz-Gorlo: piersi to twoje najlepsze przyjaciółki
