Akupunktura na migrenę

Migrena – więcej niż ból głowy

Migrena to coś więcej niż silny ból głowy. To najczęstsza przewlekła choroba neurologiczna w krajach rozwiniętych. Szacuje się, że na migrenę choruje około 10–16 proc. populacji świata, z czego 3–5 proc. osób wymaga stałych konsultacji lub pomocy lekarskiej. 75 proc. cierpiących z powodu migreny to kobiety. Szacuje się, że chorują one 2,5 razy częściej niż mężczyźni.  

Choć nie ma na to twardych dowodów, specjaliści przypuszczają, że winne temu są hormony – estrogeny. Ataki choroby zdarzają się z różną częstotliwością, czasem raz w tygodniu, a czasem raz w miesiącu. Ale zawsze, do ustąpienia bólu, chory nie jest w stanie normalnie funkcjonować, pracować, zajmować się domem czy się uczyć. Zazwyczaj ból trwa jeden dzień, jednak zdarza się, że mija dopiero po kilku dniach. Najtrudniejsza do zaakceptowania jest nieuchronność kolejnego ataku i strach przed jego nasileniem.

Nie ma specyficznych leków, które umożliwiają wyłączenie ośrodka aktywującego ból migrenowy. Dostępne są tylko preparaty, które łagodzą lub blokują odczuwanie dolegliwości. Środki stosowane doraźnie w celu zahamowania ataku migreny to między innymi niesteroidowe leki przeciwzapalne i specyficzne leki przeciwmigrenowe — tryptany. Są one często nadużywane, co powoduje liczne działania niepożądane — od zaburzeń pracy przewodu pokarmowego (bóle żołądka, biegunki) po tzw. bóle z odbicia, które są reakcją układu nerwowego na nadmiar leków. Takie działanie zwykle wywołują tryptany, które według wytycznych powinny być stosowane maksymalnie 3 dni w tygodniu i nie dłużej niż 8 dni w miesiącu.

Akupunktura na migrenę – leczenie bólów głowy

Zanim wynaleziono współczesne leki, tradycyjna medycyna chińska dawała ulgę w migrenie i bólach głowy, a także w innych dolegliwościach, poprzez akupunkturę. Leczenie akupunkturą polega na wprowadzaniu w określone miejsca na ciele bardzo cienkich i delikatnych igieł.

Miejsca te, których na ciele jest ponad 300, zwane są punktami akupunkturowymi i zwykle leżą na przebiegu meridianów, a ich lokalizacja została dokładnie opisana w podręcznikach akupunktury. Każdy ma określone działanie terapeutyczne, a nakłuwane punkty dobierane są na podstawie postawionej diagnozy i celu, jaki zamierzamy osiągnąć.

Rozwój medycyny spowodował, że w wielu ośrodkach zrezygnowano z takich zabiegów, ale nigdy nie kwestionowano skuteczności akupunktury. Przy jej pomocy można leczyć nie tylko ból głowy, lecz również szereg towarzyszących im objawów jak: ból, nudności i wymioty, zawroty głowy, bezsenność i inne.

Jak powstaje migrenowy ból głowy?

Istnieje teoria tzw. „wywoływaczy” migreny, która opiera się na tym, że współpraca między naczyniami krwionośnymi mózgu a systemem nerwowym może ulegać zakłóceniom. Uaktywnienie się tzw. generatora migrenowego rozpoczyna napad migrenowy.

Nieznane są przyczyny, dla których w wyniku tej reakcji nadmiernie uwalniana jest między innymi serotonina i inne związki. Kiedy pojawia się migrena, ich rosnące stężenie powoduje patologiczny skurcz naczyń krwionośnych w mózgu. Zaczynają działać mechanizmy regulacyjne i naczynia się rozkurczają. Jest to odbierane przez okołonaczyniowe zakończenia nerwowe jako bodziec bólowy. Bodziec ten przekazywany jest dalej. W wyniku tego zwiększa się przepuszczalność białek, które przedostają się poza naczynia i wywołują stan zapalny, który tkanki mózgowe interpretują jako ból.

Jakie są typy migreny?

Typowy atak migrenowy składa się z kilku faz, dla których specjaliści znaleźli odpowiednie nazwy:

Faza prodromalna (czyli wstępna) – symptomy ataku pojawiają się zazwyczaj 3 godziny przed wystąpieniem bólu głowy, jednak u niektórych osób mogą pojawić się dzień przed atakiem. Są to subtelne objawy, wolno narastające, niejednokrotnie trudne do zauważenia. Zwykle jest to wstręt do światła (fotofobia) i dźwięków (fonofobia). Czasem pojawia się wilczy apetyt i narastające pragnienie, zmiana nastroju (smutek, rozdrażnienie), ból mięśni, bladość skóry oraz częste ziewanie i zatrzymanie wody w organizmie.

Aura – to chwilowe i przemijające nieprawidłowości neurologiczne, występujące najczęściej pod postacią zaburzeń wzrokowych. Typowe jest rejestrowanie „błysków” (o różnej kolorystyce), ciemnych plam i „paprochów” pojawiających się w polu widzenia. Możliwe jest drętwienie kończyn, problemy z wysławianiem się oraz rozkojarzenie.

Faza bólu głowy – jest on najczęściej jednostronny, obejmuje okolicę skroni lub tył głowy. Czasem występuje po obu stronach głowy. Jest opisywany jako tętniąco-pulsujący. Towarzyszą mu nudności lub wymioty. Chorzy nie tolerują światła, dźwięków i zapachów. Nasilone jest też odczuwanie zimna. Występują zaburzenia widzenia. Jakikolwiek wysiłek nasila dolegliwości, co zmusza chorego do pozostawania w bezruchu i leżenia w zaciemnionym pokoju. Ból utrzymuje się od 4 do 72 godzin, zwykle ustępuje po upływie doby.

Faza ustępowania objawów – jeżeli migrena nie jest leczona i przebiega naturalnym rytmem, sen jest najlepszą formą przerwania ataku. Ból głowy ustępuje po przebudzeniu.

Faza końcowa – objawia się zmęczeniem i wyczerpaniem. Nierzadko utrzymuje się niechęć do jedzenia.

Co sprzyja migrenom?

Specjaliści uważają, że atak migreny może być sprowokowany przez różnorodne czynniki. Najczęściej jednak są to składniki jedzenia, przemęczenie lub silne zewnętrzne bodźce, np. hałas.

Pokarmy –migrenom sprzyja ciemna czekolada, sery i glutaminian sodu (konserwant). Bólów głowy nie wywołuje biała czekolada. Dla migrenowców niebezpieczne są sery pleśniowe, feta, gruyère, parmezan i mozzarella. Unikać należy owoców cytrusowych, skorupiaków, żółtego sera. Niewskazane jest też jedzenie potraw ciężkostrawnych i smażonych.

Głód – opuszczanie posiłku może sprowokować migrenę. Trzeba jeść regularnie, ale nie przejadać się. Osoby cierpiące z powodu migren nie powinny wychodzić z domu bez śniadania.

Alkohol – atak może wywołać czerwone wino, sherry i porto. Związków fenolowych obarczanych odpowiedzialnością za bóle głowy nie ma w białym winie.

Stres i przemęczenie – należy więcej wypoczywać i sprawiać sobie drobne przyjemności, stosować różne techniki relaksacyjne. Warto zadbać o sen, ale zbyt długie wylegiwanie się w łóżku ma tak samo złe skutki, jak niedobór snu. Atakom mogą też zapobiegać masaże karku i szyi oraz spędzanie jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu.

Zmiana klimatu – na gwałtowne skoki ciśnienia atmosferycznego nie mamy żadnego wpływu. Możemy jednak decydować, gdzie spędzimy np. urlop. Cierpiącym na migreny nie służy silny, zimny morski wiatr, intensywne słońce, wysokie ciśnienie w górach (i wiatr halny), a także wilgotne tropiki.

Hałas, migoczące światło – o narażenie się na takie doznania łatwo w czasie masowych imprez, np. koncertów, w dyskotece. Trzeba unikać nadmiaru bodźców słuchowych i wzrokowych. Osoba zmagająca się z bólem migrenowym powinna też unikać migocących ozdób domowych, np. lamp zmieniających barwę światła czy pulsujących ozdób choinkowych.

Intensywne zapachy – atak migrenowy może być wywołany przez każdy zapach. Należy zrezygnować z ostrych perfum, zwłaszcza tych na bazie piżma. Warto też zainstalować, zwłaszcza w kuchni i łazience, nowoczesne wyciągi, które dobrze oczyszczą powietrze.W mieszkaniu nie należy palić kadzidełek i świec zapachowych.

W jaki sposób akupunktura zmniejsza ból migrenowy? 

Uważa się, że akupunktura ma działanie neuromodulujące – blokuje szlaki przewodzenia bólu. Sam zabieg trwa niewiele ponad 20 minut. Do jego wykonania stosuje się  15–30 cienkich jak włos jednorazowych igieł ze stali chirurgicznej, które wkłuwa się w skórę głowy, ale również rąk, brzucha, czyli w określone punkty na ciele człowieka. O ich umiejscowieniu decyduje diagnoza, stawiana zgodnie z prawidłami medycyny chińskiej.

Przed wkłuciem igły (czasem nawet na głębokość 3 cm) skóra jest odkażana. Odpowiednie zakończenie ostrza sprawia, że nie dochodzi do przecięcia tkanek, lecz ich rozsunięcia. Dla wzmocnienia stymulacji do igieł doprowadza się prąd elektryczny o niewielkim natężeniu. Zwykle stosuje się serię 10–15 zabiegów, z czego 2–3 w pierwszym tygodniu, a kolejne co 7–10 dni. Efekt rozwija się jeszcze 3 tygodnie od zakończenia leczenia i może utrzymywać się nawet do roku. Skutkiem ubocznym akupunktury mogą być niewielkie zasinienia w miejscu wkłucia igły,lekka senność czy osłabienie bezpośrednio po zabiegu.

Jak się przygotować do zabiegu akupunktury?

Nie potrzeba specjalnych przygotowań. Ważne jest jednak, aby nie iść na zabieg skrajnie przemęczonym. W tym dniu nie powinno się spożywać alkoholu ani ciężkostrawnych potraw. Na około 2 godziny przed zabiegiem należy zjeść lekki posiłek, ponieważ akupunktury nie powinno wykonywać się na czczo. Nie powinniśmy też jeść bezpośrednio po zabiegu, najlepiej odczekać ok. 2 godziny.

Przed akupunkturą należy unikać posiłków, które barwią język, ponieważ zanim rozpocznie się zabieg, lekarz wykonuje badanie, które polega na zmierzeniu tętna i obejrzeniu języka. Na podstawie wyników dobierane są punkty na ciele, w które będą wbijane igły.

Jaka jest skuteczność akupunktury w leczeniu migreny?

Pacjenci, którzy korzystali z akupunktury, dobrze ocenili jej skuteczność. Twierdzili, że głowa bolała ich rzadziej, czyli w miesiącu było więcej dni bez bólu. Przyznawali także, że jeżeli ból się pojawiał, to nie był tak silny i dokuczliwy jak wcześniej. Podkreślali także, że lepiej reagowali na leki przeciwbólowe – np. ból, który wcześniej nie ustępował po tryptanach, zaczyna się zmniejszać po paracetamolu. Korzystanie z akupunktury daje także większą odporność na stres. Chorzy twierdzili, że akupunktura przyniosła im większy spokój. Sprawiła, że nie odczuwają napięcia związanego ze znalezieniem się w sytuacji stresogennej.

Najnowszy przegląd „The Cochrane Library” potwierdza spostrzeżenia pacjentów. Jego autorzy przeanalizowali opublikowane do stycznia 2017 roku wyniki 22 różnych badań, w których uczestniczyło prawie 5000 migrenowców z całego świata. W 4 badaniach z udziałem ponad 2000 osób akupunktura dodana do standardowego leczenia skutkowała złagodzeniem bólów migrenowych.

Dostępne badania naukowe, prowadzone w ostatnich latach, wskazują, że dołączenie akupunktury do leczenia objawowego migreny zmniejsza częstotliwość napadów bólów głowy. Autorzy opracowania uznali, że jej skuteczność jest co najmniej równie skuteczna, jak terapia z użyciem leków stosowanych w profilaktyce migrenowego bólu głowy.

Może być więc brana pod uwagę jako opcja terapeutyczna dla pacjentów, którzy chcieliby się poddać takiemu leczeniu. Liczba dni z napadami migreny dzięki akupunkturze może zmniejszyć się z 6 do 3,5 w miesiącu (w przypadku standardowego leczenia – z 6 do 5 dni w miesiącu, a profilaktycznego – do 4 dni). Efekty leczenia akupunkturą bólów głowy utrzymywały się jeszcze po 6 miesiącach od jego zakończenia.

Warto jednak pamiętać, że akupunktura to metoda leczenia dla wytrwałych. Jeden zabieg nie poprawi samopoczucia pacjenta.

Akupunktura na bóle migrenowe – wskazania i przeciwwskazania

Korzystanie z tradycyjnej medycyny chińskiej nie jest dla wszystkich pacjentów. Warto o tym pamiętać i przed zabiegiem szczerze porozmawiać z lekarzem o swoich dolegliwościach, aby mógł podjąć decyzję o przeprowadzeniu zabiegu lub rezygnacji z niego. Lekarz musi każdego pacjenta traktować indywidualnie.

Akupunktura jest zalecana w:

• gośćcu stawowym, zapaleniu korzonków rdzeniowych, dyskopatii, zwyrodnieniu i zapaleniu stawów (np. zespół bolesnego barku, łokieć tenisisty), po urazach narządu ruchu (zwichnięcia, naderwania, stłuczenia), porażeniach nerwów, nerwobólach, niedowładach
• nerwicach, tikach, depresji, stresie, zaburzeniach snu, przewlekłym zmęczeniu, dolegliwościach okresu przekwitania, uzależnieniach (głównie od nikotyny)
• upośledzeniu słuchu, szumach usznych, zawrotach głowy, zapaleniach uszu, zapaleniu zatok, zapaleniu spojówek
• niedociśnieniu i nadciśnieniu tętniczym, zaparciach, otyłości
• niektórych chorobach kobiecych
• niektórych zaburzeniach seksualnych

Zabiegów nie powinno się wykonywać przy:

• chorobach zakaźnych
• czynnej chorobie nowotworowej
• chorobach psychicznych
• uogólnionych stanach zapalnych skóry
• hemofilii
• niestabilnej chorobie wieńcowej
• świeżo przebytym zawale serca
• zainstalowanym rozruszniku serca
• chorobach przenoszonych drogą płciową (tzw. wenerycznych)

Akupunktura nie powinna być wykonywana także w trakcie ciąży, karmienia piersią oraz podczas miesiączki.

Skuteczność akupunktury na migreny

Działania niepożądane po akupunkturze występują bardzo rzadko. Częściej mają związek z zażywaniem leków, gdy ból pojawia się z tyłu głowy lub w skroniach. Bólów głowy nie powinno się lekceważyć, ponieważ mogą mieć związek także z innych schorzeniami. Warto przypomnieć, że bóle głowy bardzo często mają związek z chorobami układu sercowo-naczyniowego.

W leczeniu bólów głowy u wielu pacjentów duże znaczenie ma częstość występowania dokuczliwych objawów. Ból głowy, który systematycznie się powtarza, zawsze wymaga konsultacji z lekarzem. Leczenie może opierać się na akupunkturze poprzez wprowadzanie igieł w określone miejsca, ale należy pamiętać także o aktywności fizycznej, która pomaga łagodzić wiele dolegliwości.

Skuteczność akupunktury zależy też od tego, jak dana osoba reaguje na taką terapię i w jakim stopniu ustępują dokuczliwe objawy. W leczeniu objawowym, w tym w leczeniu bólów głowy, ważną rolę odgrywa profilaktyczne leczenie farmakologiczne, które będzie uzgodnione z neurologiem.

Zobacz również:

Akupunktura na kręgosłup jako sposób leczenia bólu

Źródła:

Neurologiczne Centrum Leczenia Bólu. (2020). Akupunktura. Pobrane z https://www.stopbolowi.pl/jak-leczymy/akupunktura

Turknett, J. (2019). Koniec z migreną: program żywieniowy definitywnie eliminujący bóle głowy i stany zapalne. Białystok: Vital Gwarancja Zdrowia.

Domitrz, I. (2018). Migrena. Warszawa: Medical Education Grupa Wydawnicza.

Hertzka, G., Strehlow, W. (2018). Bóle głowy, migrena i inne bolesne dolegliwości. Kraków: Wydawnictwo AA.