Wczesna wiosna to najlepszy czas na zbiór mniszka lekarskiego (Taraxacum officinale). Do przyrządzenia zdrowego naparu nadają się zarówno kwiaty, liście, jak i korzenie rośliny. Kwiaty i liście najlepiej zbierać wczesną wiosną, bo wtedy mają najwięcej substancji leczniczych i jednocześnie goryczy, a korzenie – jesienią.
Mniszka lekarskiego można spotkać na łąkach i leśnych polanach, a nawet na miejskich trawnikach. Ale uwaga, mniszek lekarski to nie to samo co mlecz polny! Na pierwszy rzut oka te dwie rośliny wyglądają podobnie, jednak mlecz jest zwykłym chwastem pozbawionym właściwości leczniczych. Jak zatem się nie pomylić? Warto zwrócić uwagę na liście i kwiaty. Liście mniszka lekarskiego, zebrane u nasady w rozetę, mają kształt podłużny i owalny. Liście mlecza natomiast są ustawione naprzemianlegle i zakończone są kolcami. Z łodygi mniszka (z której po przełamaniu wycieka biały sok) wyrasta tylko jeden kwiat, natomiast w przypadku mlecza – kilka.
Herbatkę leczniczą można parzyć zarówno ze świeżo zebranego mniszka lekarskiego, jak i z suszu.
Spis treści
Herbata z mniszka lekarskiego – na co pomaga
Herbata z mniszka lekarskiego jest znana przede wszystkim ze względu na pomocne działanie w przypadku dolegliwości trawiennych. Jej właściwości doceniają przede wszystkim osoby, które mają problem z wydzielaniem produkowanej przez wątrobę żółci, a więc na przykład pacjenci po operacjach usunięcia kamieni żółciowych.
Mniszek lekarski działa również przeciwbakteryjne, moczopędne i rozkurczowe. Ziele to pomoże zatem w przypadku zakażeń układu moczowego. Jednocześnie zmniejsza skłonność do powstawania obrzęków i zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych.
Herbata z mniszka lekarskiego wzmacnia wątrobę
Jej działanie doceniają przede wszystkim osoby z przewlekłymi chorobami wątroby, w tym , jak już wspomniano, chorzy po operacjach usunięcia kamieni żółciowych, którzy często mają problemy z wydzielaniem żółci. Herbata z mniszka lekarskiego dzięki zawartości substancji nazywanych laktonami seskwiterpenowymi wzmacnia wątrobę, wspomagając wytwarzanie i wydzielanie przez nią żółci niezbędnej do trawienia tłuszczów. Laktony seskwiterpenowe wzmagają także wydzielanie śliny i soku żołądkowego, co pobudza apetyt i ułatwia trawienie. Te cenne związki mają niestety wadę – to one odpowiadają za gorzki smak mniszka lekarskiego.
Wzmacnia florę jelitową i wspomaga trawienie
Mniszek lekarski jest bogaty w błonnik, a jego korzeń ma w sobie wyjątkowo dużo inuliny. To polisacharyd, który jest uznanym prebiotykiem (czyli substancją ułatwiającą kolonizację „dobrych” bakterii w jelicie cienkim). Obecność inuliny w diecie sprzyja namnażaniu się pożytecznej flory jelitowej, która wspomaga trawienie i prawidłowy metabolizm (zmniejsza ryzyko otyłości), odporność oraz uczestniczy w produkcji witamin i neuroprzekaźników regulujących nastrój.
Wspomaga odchudzanie
Inulina powleka jelito cienkie od środka, subtelnie zmniejszając wchłanianie glukozy oraz tłuszczów przez ściany jelita do krwi. Dlatego regularne picie herbaty z mniszka lekarskiego może nieco obniżać stężenie glukozy we krwi i dzięki temu wspomagać normalizację glikemii, np. w stanie przedcukrzycowym lub przy cukrzycy typu 2. Inulina dodatkowo daje poczucie sytości, dzięki czemu mamy szansę wcześniej odejść od stołu.
Osobom, które pragną zredukować wagę, oprócz herbaty z mniszka lekarskiego warto polecić także sałatkę z jego liści, którą kochają Francuzki. Mówi się, że to jeden z sekretów, którym zawdzięczają smukłą sylwetkę. Na sałatkę najlepiej nadają się młode liście mniszka lekarskiego, które mają mniej goryczy niż starsze. Zbiera się je na przełomie kwietnia i maja. Umyte liście mniszka wystarczy skropić dressingiem z oliwy z oliwek, soku z cytryny i odrobiny musztardy oraz dodać jajko na twardo i kilka orzechów (opcjonalnie kawałki szynki parmeńskiej).
Regularne picie herbaty z mniszka lekarskiego może sprzyjać normalizacji masy ciała także poprzez modyfikację mikrobioty jelitowej oraz usuwanie nadmiaru płynów z organizmu.
Czy mniszek lekarski zabija komórki rakowe?
Obiegowa opinia głosi, że mniszek lekarski ma właściwości przeciwnowotworowe. Czy to prawda? Pojedyncze badania naukowe mówią, że może tak być. Nie ma jednak jasnych dowodów naukowych (badań z udziałem ludzi), które to jednoznacznie potwierdzają. Wiadomo natomiast, że mniszek lekarski wspomaga odporność, co zwiększa szanse chorego w walce z chorobą nowotworową. Takie działanie mają szczególnie liście mniszka lekarskiego, w których jest mnóstwo substancji o silnym działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, oraz jego korzeń.
Usuwa nadmiar wody z organizmu
Mniszek lekarski pobudza skurcze mięśni gładkich, z których są zbudowane między innymi moczowody. To sprawia, że ma działanie moczopędne, czyli usuwa nadmiar wody z organizmu. Przyspieszona diureza (usuwanie wody z organizmu) zmniejsza ryzyko powstawania złogów w układzie moczowym, dzięki czemu obniża się ryzyko kamicy nerkowej.
Mniszek lekarski w chorobach skóry
Zastąpienie kawy czy herbaty naparem z mniszka lekarskiego to również dobry pomysł dla osób z chorobami skóry. Nie bez powodu tę roślinę wykorzystuje się często jako surowiec do produkcji maseczek, kremów i toników. Dzięki zawartości polifenoli o silnym działaniu antyoksydacyjnym oraz substancji przeciwzapalnych zawartych w mniszku na poprawę stanu skóry mają szansę osoby cierpiące na trądzik młodzieńczy. Napar z mniszka znakomicie sprawdzi się także w roli płukanki do włosów ograniczającej ich przetłuszczanie.
Napar z mniszka lekarskiego – przeciwwskazania
Działanie mniszka lekarskiego jest raczej łagodne. Jednak nie powinno się go stosować (tak jak innych ziół) w czasie ciąży i karmienia piersią, a w przypadku chorób przewlekłych, takich jak niewydolność nerek czy choroba wrzodowa żołądka, decyzję o regularnym piciu naparu z mniszka trzeba skonsultować z lekarzem.
Uwaga – choć mniszek wspomaga wytwarzanie i wydzielanie żółci przez wątrobę, to jednak nie należy po niego sięgać w przypadku, gdy przewód żółciowy jest zatkany.
Herbata z mniszka lekarskiego – przepis (pochodzi z książki „Siła ziół” Patrycji Machałek)
Przepis na herbatę z mniszka lekarskiego jest bardzo prosty. Wystarczy zalać kilka świeżych lub suszonych kwiatów mniszka wrzątkiem, przykryć kubek spodeczkiem i odczekać kwadrans do zaparzenia.
W przypadku korzenia mniszka lekarskiego lepszym pomysłem niż parzenie jest przygotowanie odwaru. W tym celu należy łyżkę świeżego lub suszonego korzenia mniszka lekarskiego umieścić w małym garnku, zalać 2 szklankami wody, doprowadzić do wrzenia i gotować jeszcze przez ok. 10 min. na małym ogniu. Następnie przecedzić przez sitko i przelać do kubka.
Źródło:
- Machałek, P. (2018). Siła ziół. Kraków: Znak Litera Nova.
