Spis treści
Rozstać się, czy zostać dla dobra dziecka?
Powyższe pytanie zadaje sobie prawie każdy rodzic, który myśli o rozwodzie. Konsekwencje rozstania z pewnością odczuwają dzieci. Małżonkowie często zastanawiają się, czy warto podejmować tak radykalną decyzję, ponieważ nie chcą, żeby dziecko zostało skrzywdzone.
Pozostawanie w dysfunkcjonalnym związku nie jest jednak korzystne – ani dla samych małżonków, ani dla ich dzieci. Przekonanie, że warto zacisnąć zęby, by dzieci miały pełną rodzinę, jest szkodliwe. Powoduje to budowanie błędnego obrazu miłości. Może także utrudniać nawiązywanie bliskich relacji w przyszłości, w dorosłym życiu. Dzieci, które codziennie patrzą na kłótnie rodziców, nabierają wielu negatywnych przekonań na temat związków miłosnych. W domu pełnym przemocy i napięcia niemożliwe jest znalezienie poczucia bezpieczeństwa, które jest tak ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka.
Nawet jeśli relacje między małżonkami są z pozoru poprawne, to obojętność i chłód również stanowią szkodliwy sygnał dla dorastającego młodego człowieka. Prawdopodobnie w przyszłości będzie w taki sam sposób rozumiał i wyrażał miłość.
Pamiętajmy, że to rodzice na swoim przykładzie pokazują dzieciom, jak powinien wyglądać związek dwojga ludzi. Nawyki, przekonania i wartości, które młody człowiek wyniesie z domu, mogą zostać z nim na całe życie i kształtować przyszłe relacje. Trwając więc w trudnym i mało satysfakcjonującym związku, nie pomagamy dzieciom.
Jak powiedzieć dziecku o rozwodzie?
Dużym wyzwaniem, jakie stoi przed rodzicami, którzy chcą się rozwieść, jest poinformowanie dziecka o swojej decyzji. Jest to trudne przede wszystkim z powodu emocji, jakie są między partnerami. Bardzo często nie są oni w stanie oddzielić żalu i gniewu, by spokojnie porozmawiać o przyczynach rozstania bez obwiniania drugiego rodzica. To naturalne, że w takiej sytuacji emocje biorą górę, dlatego do rozmowy trzeba się dobrze przygotować.
Nie ma jednej zasady, która mówi, co dokładnie powiedzieć dziecku. Przyczyny rozstań są różne. Odmienne są też reakcje dzieci i sposób ich komunikacji. Zawsze warto powiedzieć prawdę. Bez zagłębiania się w trudne szczegóły. Najważniejsze w trakcie rozmowy jest wyjaśnienie wszystkich wątpliwości i pytań dziecka. Nie można zostawić go z niedopowiedzeniami.
Poniżej opisane zostały zasady wspierającej rozmowy. Są one podstawą bezpiecznej komunikacji. Warto ich przestrzegać.
Zasady wspierającej rozmowy:
- Nie rozmawiaj z dzieckiem, gdy wiesz, że nie opanujesz emocji.
- Przygotuj się do rozmowy. Ustal wcześniej z drugim rodzicem, co powiedzieć dziecku.
- Wybierz ciche i spokojne miejsce.
- Nie oczerniaj i nie obwiniaj drugiego rodzica przy dziecku.
- Mów prawdę, ale dostosuj język do wieku dziecka.
- Odpowiedz na każdą wątpliwość i pytanie.
- Akceptuj wszystkie emocje, jakie się w dziecku pojawią.
- Przytul i pokaż, że jesteś blisko.
Jak ułatwić dziecku rozwód rodziców?
Zaplanuj spokojną rozmowę
Najlepszym rozwiązaniem jest rozmowa, w której uczestniczą oboje rodziców. Często jednak nie jest to możliwe z powodu trudnych i silnych emocji. Zazwyczaj rodzic musi się z tą rozmową zmierzyć samodzielnie. Rozmawiając z dzieckiem, weź pod uwagę zasady wspierającej rozmowy, opisane powyżej.
Zminimalizuj liczbę zmian
Z rozwodem rodziców zawsze będzie wiązało się dużo zmian. Nie można ich uniknąć. Ważne jest więc, by w innych obszarach życia maksymalnie ograniczyć wszelkie rewolucje. To nie jest czas na nowe przedszkole, remont czy długi wyjazd. Zachowaj dotychczasową rutynę dziecka. Dzięki przewidywalności zdarzeń dziecku będzie łatwiej poradzić sobie w sytuacji rozwodu rodziców.
Nie wykorzystuj dziecka w konflikcie z drugim rodzicem
Kłótnie, żale i obwinianie siebie nawzajem są powszechne w trakcie rozstania. Do ustalenia jest wiele ważnych kwestii, chociażby takich jak podział majątku czy opieki nad dzieckiem. Wypracowanie kompromisu nie jest łatwe, gdy dochodzą do tego trudne emocje. Warto jednak pamiętać, że wszelkie spory powinny być rozstrzygane bez udziału dziecka. Wciąganie go w konflikt i „przeciąganie na swoją stronę” jest dla psychiki dziecka bardzo szkodliwe.
Zapewnij, że to nie wina dziecka
Dzieci w trakcie rozwodu rodziców doświadczają wielu trudnych emocji. Najbardziej powszechne jest poczucie winy. Obwinianie się za rozpad rodziny jest szczególnie widoczne u małych dzieci, które jeszcze nie rozumieją, czym jest rozwód. Przed rodzicami stoi bardzo ważne zadanie, by zminimalizować to poczucie winy. Powiedz dziecku, że nie miało wpływu na rozstanie rodziców.
Buduj poczucie bezpieczeństwa
Zmiany, trudne emocje, niepewna przyszłość – to wszystko powoduje obniżenie poczucia bezpieczeństwa. Po rozwodzie dzieci mogą potrzebować więcej uwagi, rutyny i spokoju. Dzięki temu łatwiej im będzie przyzwyczaić się do rozstania rodziców.
Nie oczerniaj drugiego rodzica
Powstrzymywanie się od oczerniania partnera przy dziecku to jedno z największych wyzwań. Szczególnie jeśli przyczyną rozstania była zdrada lub przemoc. Mówiąc źle o drugim rodzicu, budujemy u dziecka konflikt lojalnościowy. Nie musimy ukrywać prawdziwych przyczyn rozstania. Można jednak je zakomunikować bez przekleństw i oszczerstw.
Dbaj o kontakty dziecka z obojgiem rodziców
Należy pamiętać, że rozwód rodziców nie oznacza rozwodu z dziećmi. Bez względu na to, z kim mieszka dziecko, zadaniem rodzica jest pielęgnowanie więzi. Rozwód wpływa na ilość wspólnie spędzanego czasu, ale wcale nie musi osłabiać relacji. To od rodzica zależy, czy więź między nim a dzieckiem się osłabi.
Uważnie obserwuj dziecko
Wiele dzieci kryje w sobie żal po rozpadzie rodziny. Nie chcą jednak dodatkowo martwić rodziców (szczególnie dzieci starsze). Z pozoru może się wydawać, że pogodziły się z nową sytuacją. Wewnątrz jednak przeżywają żałobę i wiele trudnych emocji. Obserwuj, czy zachowanie dziecka się zmieniło. Smutek często wyrażany jest poprzez agresję, problemy w nauce, wycofanie lub zachowania destrukcyjne.
Skorzystaj z pomocy psychologa
Nie musisz samodzielnie radzić sobie z przeprowadzaniem dziecka przez rozwód. Jeśli rozstanie jest wyjątkowo trudne i obfituje w wiele zmian, warto sięgnąć po pomoc specjalisty. Psycholog dziecięcy pomoże dziecku i rodzicom odnaleźć się w nowej sytuacji.
Jaki rodzaj opieki nad dzieckiem wybrać?
Kwestia podziału opieki nad dzieckiem jest przeważnie bardzo sporna. Na świecie mamy wiele rodzajów opieki, od naprzemiennej do jednostronnej. W Polsce zazwyczaj dziecko mieszka z jednym rodzicem (najczęściej z mamą), a drugi rodzic ma wyznaczone dni i godziny spotkań. Innym, coraz częściej spotykanym rozwiązaniem jest opieka naprzemienna, czyli dziecko mieszka tyle samo czasu u mamy i u taty. Każda formuła ma swoje plusy i minusy.
Podejmując decyzję o rodzaju opieki, musimy patrzeć przede wszystkim na dobro dziecka, a nie na własną wygodę. Często dzieci źle czują się w trakcie opieki naprzemiennej. Mając dwa domy, niełatwo jest zachować poczucie bezpieczeństwa i przynależności. Szczególnie trudne jest to dla małych dzieci. W przypadku starszych dzieci opieka naprzemienna może okazać się ciekawym rozwiązaniem, o ile młody człowiek akceptuje takie warunki. Dzięki równej opiece byłym partnerom łatwiej jest się wywiązywać z obowiązków rodzicielskich.
Wybierając formę opieki, warto wziąć pod uwagę wiek, temperament i charakter dziecka. W przypadku sporów można skorzystać z pomocy mediatora lub psychologa dziecięcego, który pomoże wybrać najlepsze rozwiązanie dla dziecka.
Rozwód a dzieci – na co uważać?
Każdy rozwód jest inny i niesie ze sobą różne konsekwencje. Jednak u większości dzieci występują te same obawy. Poniżej opisane zostały podstawowe pytania, które zadają sobie dzieci, gdy dowiadują się o rozwodzie rodziców. Warto więc zawczasu zadbać o to, by dylematy związane z rozstaniem były dla najmłodszych jak najmniej dotkliwe.
O co martwią się dzieci?
Reakcja dziecka na rozwód rodziców jest różna. Maluch będzie sobie radził z tą sytuacją zupełnie inaczej niż nastolatek. Rodzice dziecka starszego muszą również wziąć pod uwagę, że o wielu niepokojach nie będą wiedzieli. Nastolatki o wiele częściej duszą w sobie negatywne emocje.
Zazwyczaj dzieci borykają się z wieloma dylematami i pytaniami. Oto najczęstsze:
- Gdzie będę mieszkać?
- Czy to moja wina?
- Czy stracę jednego rodzica?
- Czy rodzic może mnie przestać kochać?
- Czy mnie rodzice również mogą zostawić?
- A może jak coś zrobię, to rodzice zostaną razem?
Warto zawczasu przygotować odpowiedź na te pytania i pomóc dziecku odnaleźć się w nowej rzeczywistości.
Wpływ rozwodu na psychikę dziecka
Rozstanie rodziców jest trudnym doświadczeniem dla większości dzieci. Nie zawsze jednak są to negatywne zmiany. W pewnych sytuacjach mogą być korzystne, szczególnie jeśli rodzina była dysfunkcyjna, a środowisko, w którym dorastały dzieci, niesprzyjające. Każda zmiana przynosi lęk i niepokój, ale nie we wszystkich przypadkach jest ona dla dziecka traumatycznym doświadczeniem. To, jak dziecko przejdzie przez rozwód, zależy w dużym stopniu od rodziców. Mogą oni swoją dojrzałością sprawić, że dla dziecka będzie to zmiana na lepsze, a obciążenie emocjonalne minimalne.
Rozwód jest jednym z najtrudniejszych doświadczeń w życiu. Na skali stresu plasuje się tuż za śmiercią bliskiej osoby. Wraz z rozstaniem tracimy swoje dotychczasowe życie. Szczególnie bolesne jest to, że konsekwencje rozwodu dotyczą nie tylko partnerów, ale całej rodziny. Jednak pomimo trudności rozwód rodziców może być również szansą na lepsze życie. Mogą na nim skorzystać zarówno partnerzy, jak i ich dzieci. Trzeba tylko z dużą świadomością i odpowiedzialnością pomóc najmłodszym w przejściu przez tę sytuację.
