Nie mamy zupełnie świadomości jej istnienia, dopóki działa prawidłowo. Zaczynamy się nią interesować dopiero wówczas, gdy przestaje spełniać powierzone jej zadania albo poczujemy dziwny ból gdzieś w obrębie brzucha, którego nie umiemy dokładnie zlokalizować. A wtedy pierwsze, co przychodzi nam do głowy, to… rak trzustki – nowotwór owiany wyjątkowo złą sławą.
Warto zatem dowiedzieć się, gdzie naprawdę pojawia się ból trzustki (np. po jedzeniu czy wypiciu alkoholu), jak rozpoznać zapalenie tego narządu i jakie są inne objawy chorej lub podrażnionej trzustki. Wszystko po to, by po pierwsze uspokoić swój lęk przed rakiem, a po drugie – w porę trafić do lekarza, który pomoże nam uporać się ze znacznie częstszymi niż nowotwór problemami, czyli ostrym lub przewlekłym zapaleniem trzustki.
Hipoglikemia i hiperglikemia – objawy i pierwsza pomoc
Spis treści
Gdzie znajduje się trzustka?
Nie można precyzyjnie odpowiedzieć na pytanie, po której stronie jest trzustka, gdyż… nie jest ani po lewej, ani po prawej. Położenie trzustki, mniej więcej pośrodku górnej części jamy brzusznej (nieco z tyłu, w przestrzeni zaotrzewnowej), sprawia, że bezpośrednio sąsiaduje ona z dwunastnicą, a w jej pobliżu znajdują się: wątroba, pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe (z którymi jest połączona przewodem żółciowym wspólnym).
Ogon trzustki, czyli najwęższa końcowa część tego narządu, sięga aż po śledzionę. Wiele osób zastanawia się zatem, gdzie boli trzustka, jeśli jest schowana aż tak głęboko. Większość z nas wie, gdzie boli wątroba (informacja dla tych, którzy nie wiedzą: w prawym boku pod żebrami), i sądzimy, że może w tym przypadku będzie podobnie.
Problemy z trzustką objawiają się jednak zwykle bólem w całym nadbrzuszu (jak sama nazwa wskazuje, jest to miejsce powyżej żołądka), ale może on promieniować aż na plecy, a nawet opasywać całe ciało pod żebrami. Zwykle jest on dość silny, czasem nawet bardzo ostry, niemal nie do zniesienia.
Gdzie boli trzustka – rysunek
Zastanawiasz się, gdzie boli trzustka?
Podrażnienie lub zapalenie trzustki objawia się dość silnym (lub nawet bardzo silnym) bólem całego nadbrzusza, czasem nieco bardziej po lewej stronie, który może często promieniować aż do pleców. Ból trzustki jest wówczas opasujący – chory ma wrażenie, jakby obręcz uciskała jego brzuch i plecy, nasila się podczas kaszlu i głębokiego oddychania i mogą mu towarzyszyć mdłości. Gdy przyczyną bólu trzustki są błędy dietetyczne (np. duża ilość tłuszczu lub alkoholu), ból zlokalizowany w górnej części jamy brzusznej ma charakter narastający – zaczyna się ok. 30-60 min. po spożyciu potrawy czy napoju, na początku jest słaby, potem coraz silniejszy.
Przy ostrym stanie zapalnym mogą pojawić się dodatkowo wymioty, tłuszczowa biegunka, gorączka i ogólne osłabienie.
Otyłość – jak z nią wygrać?
Po co nam trzustka?
Najważniejsze zadania tego narządu to wytwarzanie enzymów biorących udział m.in. w trawieniu tłuszczów i białek oraz wydzielanie insuliny – hormonu, który ułatwia transport glukozy z posiłku do wnętrza komórek. Jej dobre funkcjonowanie jest nam zatem potrzebne do utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi.
Gdy nagle odmawia posłuszeństwa i przestaje produkować insulinę, mamy cukrzycę typu 1. Kiedy zaś z powodu zbytniego obciążania jej przez lata tłuszczem i cukrem (a często także alkoholem) działa coraz słabiej, a dodatkowo w organizmie rozwija się insulinooporność, zaczynamy chorować na cukrzycę typu 2.
Insulinooporność – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Problemy z trzustką
Poniżej opisujemy trzy najczęściej pojawiające się choroby trzustki.
Pierwszą i trzecią należy uznać za stan zagrożenia życia. Gdy przemknie ci przez myśl choćby mgliste podejrzenie, że to może być to, nie zwlekaj ani minuty. Druga, choć nie przebiega tak gwałtownie, także wymaga konsultacji z lekarzem i podjęcia radykalnych kroków w celu zatrzymania jej rozwoju (choćby zmiany diety i ograniczenia alkoholu).
Mięśniaki macicy – jak je leczyć?
Ostre zapalenie trzustki
Za 8 na 10 przypadków tej choroby odpowiadają dwa czynniki: alkohol lub kamica pęcherzyka żółciowego. Ból trzustki po alkoholu to właśnie jeden z charakterystycznych objawów tej choroby.
- Zaczyna się ona zwykle bardzo silnym bólem brzucha, z wymiotami i nudnościami oraz znacznym osłabieniem i gorączką. Ból zwykle umiejscowiony jest w nadbrzuszu, ale może promieniować aż na plecy (w okolice kręgosłupa).
- W badaniach laboratoryjnych zawsze zwiększona jest aktywność lipazy i/lub amylazy (enzymów trzustkowych).
- Te dwa objawy doświadczonemu lekarzowi wystarczą do postawienia diagnozy, ale w razie wątpliwości rozpoznanie można potwierdzić za pomocą badania obrazowego, np. USG jamy brzusznej, tomografii komputerowej.
Choroba najczęściej wymaga leczenia w szpitalu, na początku również dożylnego podawania płynów i leków (przeciwzapalnych i antybiotyków).
Po ustąpieniu stanu zapalnego koniecznie trzeba znaleźć i wyeliminować przyczynę choroby. Jeśli jest to kamica pęcherzyka żółciowego, powinnaś zdecydować się na cholecystektomię, czyli usunięcie całego pęcherzyka wraz ze zgromadzonymi w nim złogami. Jeśli przyczyną ostrego stanu jest nadużywanie alkoholu, potrzebna bywa terapia odwykowa. Warto też wiedzieć, że powtarzające się ostre zapalenia trzustki mogą być przyczyną przewlekłego zapalenia tego narządu.
W 15–20 proc. przypadków ostre zapalenie trzustki ma ciężki charakter – jest to nawet stan zagrożenia życia!
Badanie tarczycy – co musisz wiedzieć?
Przewlekłe zapalenie trzustki
Jej przyczyną najczęściej jest długotrwałe nadużywanie alkoholu. Proces zapalny, który przez wiele lat toczy się w miąższu trzustki, prowadzi zwykle do nieodwracalnych zmian w obrębie tego narządu. Objawy tej choroby są znacznie mniej charakterystyczne.
Podrażniona trzustka wywołuje zwykle opasujący i promieniujący aż do pleców ból brzucha, który zaczyna się np. po posiłku z dużą ilością tłuszczu lub po spożyciu alkoholu. Często w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki pojawiają się tzw. stolce tłuszczowe – wtedy gdy nie wydziela ona wystarczającej ilości enzymów niezbędnych do strawienia tłuszczu. Postępująca niewydolność trzustki widoczna jest także w badaniach laboratoryjnych.
Terapia polega na odstawieniu alkoholu, przestrzeganiu diety z obniżoną zawartością tłuszczu oraz przyjmowaniu leków zawierających enzymy trzustkowe. Trzeba jednak pamiętać, że chora trzustka nigdy nie wraca już do swojej dobrej formy – leczenie może trwać już do końca życia.
Rzuć palenie!
Dla trzustki dużym obciążeniem jest nie tylko picie alkoholu, ale także palenie tytoniu. Pogarsza ono rokowanie w przypadku zapalenia tego narządu oraz zwiększa ryzyko wystąpienia raka trzustki!
Jak rzucić palenie w 7 krokach
Rak trzustki
To, czego się najbardziej obawiamy, czyli rak trzustki, w krajach uprzemysłowionych rozpoznawany jest rocznie u jednej na 10.000 osób. W Polsce w 2017 roku było to nieco ponad 3500 przypadków (po połowie u mężczyzn i kobiet). Większość zachorowań (80 proc.) odnotowuje się w grupie osób między 60. a 80. rokiem życia. Dlaczego zatem tak bardzo się go boimy?
Głównie z powodu słusznego przekonania, że ten rodzaj nowotworu bardzo długo rozwija się w ukryciu – tak właśnie było w przypadku kilku znanych osób, które zachorowały, i niestety zmarły, na raka trzustki (stąd zapewne związany z tym nowotworem ogromny lęk). Dlatego warto obserwować wnikliwie swój organizm.
Najbardziej typowe objawy raka trzustki to:
- bóle brzucha, połączone często z nudnościami i wymiotami, biegunką oraz utratą masy ciała
- żółtaczka (zażółcenie skóry lub oczu)
- nagła cukrzyca
- powiększenie się pęcherzyka żółciowego
Każdą wyżej wymienioną dolegliwość należy starać się wyjaśnić! Jeśli któryś z objawów utrzymuje się dłużej niż tydzień, koniecznie wymaga konsultacji!
Rak trzustki – są nowe możliwości leczenia!
Jak sprawdzić stan trzustki?
Aby sprawdzić, czy ten narząd funkcjonuje prawidłowo, warto raz w roku (a jeśli są nieprawidłowości – to częściej, zgodnie z zaleceniami lekarza) wykonywać testy w laboratorium. Najczęściej w ramach „pakietu trzustkowego” zaleca się:
- ocenę stężenia dwóch enzymów trzustkowych – lipazy i amylazy – we krwi oraz amylazy w moczu,
- oznaczenie w surowicy markera CA 19-9 (marker raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita grubego i odbytnicy),
- USG jamy brzusznej (a jeśli po jego wykonaniu pojawią się wątpliwości, zalecana jest tomografia komputerowa).
USG piersi – kiedy je zrobić?
Źródła:
- https://www.onkonet.pl/dp_npp_raktrzustki.php
- http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/08/pnm_2014_017-023.pdf
