Anna Augustyn-Protas: Moja przyjaciółka podczas porannego biegu po lesie – dodajmy: nieopodal jej domu – natknęła się na dorodnego dzika. Zamarła z przerażenia, a jedyne, co jej kołatało w głowie, to wierszyk z dzieciństwa: „kto spotyka w lesie dzika, ten na drzewo zaraz zmyka”. To dobra rada?
Adam Wajrak: Dzik to dopiero musiał być przerażony (śmiech). Nie, nie, żadnego wdrapywania się na drzewo. Po pierwsze: to nie jest taka prosta sprawa, po drugie – można sobie zrobić krzywdę. Ale przede wszystkim nie warto, dzik – czy inna dzika zwierzyna – zaraz czmychnie wystraszony. Dla nich takie spotkanie jest jeszcze bardziej przerażające niż dla człowieka, zresztą zasadnie, bo to my dla zwierząt jesteśmy zagrożeniem, najczęściej śmiertelnym.
Choć oczywiście może się zdarzyć, ale rzadko, raz na sto przypadków, na tysiąc?, że dzik będzie przykry dla człowieka. Słyszałem, że gdzieś gonił faceta z siatką z zakupami. Dopraszał się o jedzenie. Widać bywał dokarmiany.
Adam Wajrak o polowaniu na dziki i ustawie o zwalczaniu ASF
– A co jeśli natkniemy się na osobnika większego kalibru, łosia, jelenia, żubra, głodnego niedźwiedzia…?
– Generalna zasada jest taka: jeśli widzimy dzikie zwierzę, to zachwycamy się nim, bo zaraz zwieje. Ale trzymamy odległość, żeby ta chwila była komfortowa i dla nas, i dla zwierzęcia. To można wyczuć. Jak widzimy żubra leżącego, albo jedzącego, to moment, kiedy przestaje jeść i się na nas patrzy lub wstaje, jest sygnałem, że podeszliśmy za blisko.
– A jeśli zwierzę ma wściekliznę? Wtedy wbrew instynktowi może nie wstać i nie zejść nam z drogi. Jest ryzyko, że rzuci się na nas, choćby było maleńką kuną czy lisem?
– Tak samo: nie zbliżamy się, powoli się odsuwamy. Ale przypadki wścieklizny są dziś bardzo, bardzo rzadkie. Zwierzęta dostają przecież szczepionki, są zrzucane z samolotów. Obowiązkowo, w całej Unii.
– To kiedy dzikie zwierzęta stają się niebezpieczne?
– Na przykład, gdy przez las idziemy z psem, który przez dzikie zwierzęta odbierany jest jako drapieżnik. Wtedy owszem, mogą się rzucić, ale na naszego czworonoga. Dlatego tak ważne jest, żeby idąc do lasu zawsze zakładać psu smycz, a nawet szelki, żeby się nie wyrwał. Nie tylko dlatego, że tak stanowi prawo, bo jest nakaz chodzenia na smyczy, ale żeby chronić pupila. I siebie, bo przerażony psiak przecież od razu przybiegnie do nas, z goniącym go dzikiem czy niedźwiedziem.
O ile dzik psa pogoni, to już np. wilk może go zjeść, nie są to odosobnione przypadki, wilki bardzo lubią polować na psy. W lasach, gdzie są wilki nie ma zdziczałych psów przecież.
Dowiedz się więcej: https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/co-zrobic-gdy-spotkasz-wilka
– Samica z potomstwem. Bać się?
– Wtedy faktycznie lepiej uważać. Takie spotkanie jest możliwe właśnie teraz, w kwietniu i maju, to czas, kiedy zwierzęta mają młode. Nie słyszałem jednak o przypadkach, żeby na człowieka rzuciła się locha z małymi dzikami. Jeśli już to klempa, czyli samica łosia, może pogonić. Albo duży jeleń, łania, ale to wciąż bardzo mało prawdopodobne.
Warto jednak uważać i wycofać się ostrożnie. Na pewno nie zbliżajmy się do małych, które oczywiście są rozkoszne, rude, takie ciekawskie, aż proszą się o zdjęcie. Ale to akurat może skończyć się źle. Klempa może zaatakować przednimi racicami. W Stanach niedawno był przypadek turystki zabitej przez bardzo dużego, ale bardzo dużego jelenia wapiti. Potrafią zdecydowanie bronić młodych.
– Co jeśli zwierzątko jest samo: idziemy, a tu na ścieżce rozkoszny jelonek, niedźwiadek, który wygląda na zagubionego?
– Do młodych zwierząt absolutnie nie należy się zbliżać. Jeśli dotkniemy je, to zostawimy swój zapach, a wtedy jego rodzice długo nie przyjdą, czasem bardzo długo. A to odbije się na jego kondycji, bo przez ten czas nie będzie zaopiekowany przez najbliższych, nie zostanie przez nich nakarmiony.
Adam Wajrak: co zrobić, gdy znajdziesz ranne zwierzę?
– Radzisz ostrożne, spokojne odchodzenie, ale czasem przecież emocje biorą górę. Ty nigdy nie uciekałeś przez zwierzakiem w lesie?
– Nie, nigdy nie biegłem, ale zdarzało się, że wycofywałem się szybko. Na przykład przed żubrem. Wtedy jednak wystarczy oddalić się i stanąć za drzewem, już dla żubra jest się nieosiągalnym. Nie przed każdym zwierzęciem powinno się biec. Mówi się, że np. u niedźwiedzi włącza się wtedy odruch gonienia.
Najlepiej odejść spokojnie, i co ważne: nie nawiązując kontaktu wzrokowego. Dla niedźwiedzi, podobnie zresztą jak dla psów, wpatrywanie się jest jak prowokacja. Najlepiej odejść spokojnie, dając sygnał, że nie stanowimy zagrożenia, ale jednocześnie nie jesteśmy spłoszoną ofiarą.
Są też takie zalecenia, że jeśli niedźwiedź już jest przy nas, to powinniśmy położyć się na ziemi, w pozycji embrionalnej, z rękami na głowie, chroniąc kark i brzuch. Wtedy jest spora szansa, że obwącha nas i straci zainteresowanie. Ale prawdę mówiąc nie słyszałem, żeby kiedykolwiek takie zachowanie było konieczne. Nie znam nikogo, kto by musiał tak robić, a znam ludzi zajmujących się tymi zwierzętami.
– To czysto teoretycznie: miś jednak przechodzi do ataku. Podobno, wtedy trzeba uderzać w oczy, uszy, nos, przy odrobinie szczęścia odstąpi od walki. Tak samo jak w sytuacji, gdy zaatakuje nas zdziczały, agresywny pies. Tu podobno sprawdza się metoda wkładania mu pięści w gardło, zgadza się?
– Tak, pięści albo kija, żeby zablokować szczęki.
– Adam, o zwierzętach wiesz wszystko. Jakie według Ciebie jest najbardziej niebezpieczne stworzenie w lesie?
– Według statystyk człowiek najczęściej pada ofiarą komarów roznoszących malarię, często jest też ofiarą agresji psów. Na 20 tysięcy przypadków śmiertelnych pogryzień na świecie przypada raptem kilka osób poszkodowanych przez wilki…
Tak naprawdę najbardziej groźne w lesie są całkiem inne stworzenia, niż te, których się boimy. To kleszcze, które przynosimy ze spaceru i pozwalamy zarazić się ciężkimi chorobami, takimi jak borelioza czy odkleszczowe zapalenie opon mózgowych.
Po każdym spacerze trzeba dokładnie się obejrzeć i sprawdzić ubranie. Nic innego nie pomaga, tylko kontrola. Niebezpieczna jest osa, którą na pikniku połykamy pijąc colę z puszki…
No i sporym zagrożeniem w lesie jest facet ze sztucerem, któremu wszystko myli się z dzikiem.
Badanie na boreliozę – które warto wykonać?
