Spis treści
Karczochy – warzywa wzbudzające zachwyt
Jedno z najpiękniejszych i najbardziej oryginalnych warzyw na świecie. Karczoch (Cynara scolymus) to po prostu jadalne kwiatostany z twardymi, mięsistymi liśćmi, chroniącymi delikatne wnętrze, dno, czyli serce.
Z wyglądu karczoch przypomina wyrośniętą szyszkę. Choć może się kojarzyć z sukulentami, należy do rodziny roślin astrowatych i jest blisko spokrewniony, np. z popularnym ostem, o czym można się przekonać, gdy karczoch w pełni się rozwinie. To także jedna z najstarszych roślin uprawnych. Prawdopodobnie pochodzi z basenu Morza Śródziemnego.
Cukinia – poznaj jej właściwości
Karczochy były ulubionym przysmakiem starożytnych Egipcjan. Rzymska arystokracja sięgała po karczochy codziennie, skrapiając je oliwą, zwłaszcza, przy problemach trawiennych. Po upadku Imperium Rzymskiego warzywo straciło na znaczeniu.
Do Europy trafiło w XII wieku. Wróciło do łask w XVI w. także jako lek, stosowany w dolegliwościach wątroby oraz żółtaczce.
W 1850 r. francuski lekarz z sukcesem użył ekstraktu z liści karczocha w leczeniu chłopca chorego na żółtaczkę, u którego terapia farmakologiczna nie dawała efektów. Zainspirowało to uczonych do zbadania właściwości ekstraktów z warzywa. Okazało się, że mięsiste liście to jedno z najbogatszych źródeł substancji bezcennych dla zdrowia.
Jak przyrządzić karczochy?
Karczoch – właściwości, o których warto wiedzieć
1. Cynaryna
Karczochy uznaje się za naturalny lek hipolipemiczny, który obniża poziom lipidów we krwi. Takie działanie zapewnia, m.in. cynaryna. Substancja ta ma silne właściwości żółciopędne, hamuje wytwarzanie cholesterolu w wątrobie, przyspiesza usuwanie trójglicerydów i cholesterolu wraz z żółcią oraz nasila przemiany cholesterolu do kwasów żółciowych.
Tym samym może obniżać poziom cholesterolu całkowitego nawet o 60 proc. oraz trójglicerydów o 25 proc.
Dlatego wyciąg z karczocha poleca się w zaburzeniach wytwarzania i przepływu żółci, przy zapaleniu pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych, a także przy hipercholesterolemii.
Agrest – jakie ma właściwości?
2. Flawonoidy
Najbardziej znaną właściwością karczochów jest ich korzystny wpływ na wątrobę. Te cechę zawdzięczają flawonoidom (np. cynarozyd i luteolina). Mają one działanie przeciwutleniające, mogą chronić komórki wątroby przed uszkodzeniem, pobudzają ich regenerację, poprawiają ukrwienie wątroby oraz wspomagają usuwanie toksyn z organizmu.
3. Kwercytyna i spółka
Mięsiste liście to pigułka pełna antyoksydantów, takich jak, m.in.: kwercetyna, rutyna, kwas kawowy, sylimaryna. Skutecznie usuwają one z organizmu szkodliwe wolne rodniki, opóźniając starzenie się, a także niszcząc komórki nowotworowe, hamując ich wytwarzanie oraz zapobiegając przerzutom.
Naukowcy twierdzą, że wyciągi z karczocha mogą hamować np. ryzyko międzybłoniaka opłucnej (nowotwór złośliwy wywołany ekspozycją na azbest).
4. Inulina
Nie sposób pominąć korzystnego wpływu karczochów na przewód pokarmowy. Oprócz błonnika mięsiste pąki zawierają inulinę. Ta zaś jest prebiotykiem, czyli pożywką dla flory jelitowej, wspomaga rozwój „dobrych” bakterii w jelicie grubym.
Dzięki temu prebiotyki wspomagają trawienie, mogą też łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego (IBS), takie jak ból brzucha, skurcze, biegunki, zaparcia i wzdęcia. Badania pokazały, że osoby z IBS, które codziennie zażywały wyciąg z karczocha (ekstrakt z liści) przez 6 tygodni odczuwały mniejsze dolegliwości.
Wyciąg z karczocha okazał się równie skuteczny, jak leki przeciwbiegunkowe i przeczyszczające.
W innym badaniu z udziałem 208 osób z IBS, którzy zażywali 1-2 kapsułki z ekstraktem, zaobserwowano zmniejszenie objawów o ok. 26 proc. i poprawę jakości życia chorych. To efekt działania zawartych w karczochach substancji przeciwzapalnych i przeciwskurczowych, które łagodzą skurcze mięśni gładkich przewodu pokarmowego.
Mikroflora jelitowa – jak o nią zadbać?
5. Kwas chlorogenowy
Karczochy mogą także pomóc utrzymać cukier w ryzach. Tak działa zawarty w pakach błonnik, inulina oraz kwas chlorogenowy, które obniżają przyswajanie cukrów w przewodzie pokarmowym. Jeśli dodamy do tego niski indeks glikemiczny karczochów IG 18, mamy produkt idealny dla osób chorych na cukrzycę.
6. Karczochy w walce z drobnoustrojami
Badania laboratoryjne pokazują, że ekstrakty z liści karczochów mają też sporo substancji o właściwościach przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych. Działają one na grzyby, np. Candida albicans, pleśnie Aspergillus Niger i nieco słabiej na baterie, np. Escherichia coli, czy bakterie m. in. Staphyloccocus aureus, Salmonella typhimurium, Pseudomonas aeruginosa.
Kandydoza – grzybica przewodu pokarmowego. Jak wygląda dieta przeciwgrzybicza?
Literatura:
- Ben Salem M., Affes H. Ksouda K., Dhouibi R., Sahnoun Z., Hammami S., Zeghal K.M. Pharmacological Studies of Artichoke Leaf Extract and Their Health Benefits. Plant Foods Hum Nutr. 2015 Dec;70(4):441-53
- M., ADAMSKA K., SEŃCZUK-PRZYBYŁOWSKA M., WOŹNIAK A., WACHOWIAK A., MIECHOWICZ I., HOROSZKIEWICZ M., NOWAK g., FLORE E., Karczoch zwyczajny – lek roślinny. Przegląd Lekarski 2012, 69/10, 1122-1126
- Ramirez-Farias C., Slezak K.,, Fuller Z., Duncan A., Holtrop G., Louis P. Effect of inulin on the human gut microbiota: stimulation of Bifidobacterium adolescentis and Faecalibacterium prausnitzii. Br J Nutr.2009 Feb;101(4):541-50.
- Kunzmann A.T., Coleman H.G., Huang W.Y., Kitahara C.M., Cantwell M.M., Berndt S.I. Dietary fiber intake and risk of colorectal cancer and incident and recurrent adenoma in the Prostate, Lung, Colorectal, and Ovarian Cancer Screening Trial. Am J Clin Nutr.2015 Oct;102(4):881-90
- https://www.healthline.com/nutrition/artichoke-benefits#section5
