Plastik miał być wynalazkiem, który popchnie naszą cywilizację do przodu. Tani, lekki, gdy trzeba – sterylny, łatwy w użyciu, szczelny. I tego nie można mu odmówić. Jednak z czasem ujawnił swoją ciemną stronę – nie umiemy się go pozbyć. Jest sztucznym tworzywem, więc nie może wrócić do naturalnego obiegu rozpadu materii na podstawowe pierwiastki. Zostaje z nami praktycznie na zawsze, co potwierdzają badania [1].
Dlatego na całym świecie rośnie w siłę trend wynajdowania ekologicznych alternatyw dla plastiku – jednorazowych pojemników, torebek foliowych, folii do żywności. Jedną z nich są woskowijki. Nie tylko praktyczne, w pełni ekologiczne, lecz także miłe dla oka, jeśli są wykonane z kolorowych materiałów. Można kupić gotowe, ale można też zrobić woskowijki samodzielnie.
Uwaga! Obecnie 10 procent wyprodukowanego na całym świecie plastiku trafia do wód morskich. A do 2050 roku może się tam znaleźć więcej plastikowych odpadów niż… ryb!
Spis treści
Czym są woskowijki?
Woskowijki to naturalne opakowania. Wykonane są z kawałka tkaniny poddanego impregnacji naturalnymi substancjami, takimi jak wosk pszczeli, olejek jojoba, dodatkowo zabezpieczone żywicą drzewną. Woskowijki mogą mieć różne rozmiary i kształty, co pozwala je wykorzystać do przechowywania wielu rodzajów żywności.
Najważniejsza ich zaleta polega na tym, że są elastyczne – dzięki naturalnym właściwościom wosku. Krótko mówiąc, pod wpływem ciepła naszych dłoni pozwalają się formować. Można np. okryć woskowijką miseczkę z żywnością i szczelnie dopasować brzegi do naczynia, tak by zawartość nie wyschła w lodówce.
Z czego robi się woskowijki
Woskowijki dostępne w sklepach zwykle wykonane są z organicznej bawełny, wosku pszczelego lub wosku roślinnego (wegańskie), olejku jojoba oraz żywicy drzewnej. Jednak można je też zrobić w domu, wykorzystując dostępne tkaniny, jak np. zużyte, ale nadal trwałe bawełniane ścierki, serwetki, a nawet wycięte fragmenty bawełnianej koszuli, która już nie nadaje się do noszenia. Ważne, by materiał był cienki. Woskowijki wykonane z lnu czy grubszej bawełny nie będą spełniać swojej roli. Nie będą odpowiednio elastyczne i jest ryzyko, że szybko pokruszą się na zagięciach.
Zastosowanie woskowijek
Woskowijki można stosować m.in. do przechowywania chleba – służą do tego większe arkusze, w które zawijamy pieczywo. Poza tym woskowijki idealnie nadają się do przykrywania miseczek z wystudzonymi pozostałościami posiłków, np. ryżu czy makaronu – zastępują folię spożywczą. Mogą też zastąpić papier śniadaniowy i torebkę foliową, w które zawijamy dzieciom kanapki do szkoły. Woskowijki sprawdzą się też jako opakowanie serów, wędlin, owoców czy warzyw, które przechowujemy w lodówce.
Ważne! Woskowijki mają jednak pewne ograniczenia. Nie nadają się do przechowywania surowego mięsa oraz ryb (ryzyko higieniczne). Nie wolno ich podgrzewać (np. w mikrofali czy piekarniku) czy myć w zmywarce. Nie należy ich także używać do przykrywania gorących potraw, by nie doszło do rozpuszczenia się warstwy impregnacyjnej.
Jak zrobić woskowijki?
Domowe woskowijki nie są wcale trudne do zrobienia. Bardzo dobre wskazówki dotyczące ich wykonania znajdują się m.in. na blogu Uli Pedantuli [2].
Jak wynika z rad blogerki, do wykonania woskowijek potrzebne są:
- kawałek naturalnego cienkiego materiału
- wosk pszczeli
- olejek jojoba, który zapewni elastyczność wosku
- naczynie żaroodporne
- dwa arkusze papieru do pieczenia
- ewentualnie żelazko
W domowej produkcji woskowijek nie jest konieczne zastosowanie żywicy drzewnej. Jej użycie wymaga większych umiejętności.
Woskowijki – wykonanie
Tniemy materiał na kwadraty – większe lub mniejsze, zależnie od potrzeby. Używamy do tego nożyczek z ząbkami, co zapobiega pruciu brzegów. Materiał starannie prasujemy. Wosk wkładamy do naczynia żaroodpornego i podgrzewamy kilka minut, do rozpuszczenia, w piekarniku nagrzanym do 120 stopni Celsjusza. Do płynnego wosku wkraplamy trochę olejku jojoba (na oko). Następnie nasączamy w miksturze kawałek materiału i odkładamy do wyschnięcia. Gotowe!
Jest też inna metoda. Możemy użyć pokruszonego wosku pszczelego (ścieramy go na tarce lub kupujemy gotowe wiórki). Kładziemy materiał na desce do prasowania zabezpieczonej papierem do pieczenia, następnie posypujemy tkaninę wiórkami wosku i skraplamy olejem jojoba. Na wierzch kładziemy drugi arkusz papieru do pieczenia i całość starannie prasujemy żelazkiem (bez pary). Wosk rozpuści się i wsiąknie w materiał. Kiedy zobaczymy, że woskowijka jest równomiernie pokryta woskiem pszczelim, zdejmujemy papier i odkładamy woskowijkę do wyschnięcia.
Jak dbać o woskowijki?
Woskowijki mogą nam posłużyć długo – od 6 miesięcy do roku. Wiele jednak zależy od tego, jak ich używamy. Warto robić to umiejętnie. Zatem – po użyciu można je przemyć wodą, także z dodatkiem naturalnego mydła czy nawet płynu do mycia naczyń. Jednak nie należy ich czyścić w gorącej wodzie, by nie doszło do rozpuszczenia wosku. W przeciwieństwie do plastiku woskowijki to prawdziwe wielorazowe opakowania. Kiedy się lekko zużyją, można je odświeżyć, dodając substancji impregnujących.
Zalety woskowijek
Dzięki zastosowaniu w domu woskowijek możemy cieszyć się dłuższą świeżością przechowywanego produktu. Otóż, jak wynika z badań, woskowijki mają naturalne właściwości antybakteryjne ze względu na obecność w wosku pszczelim propolisu uważanego za naturalny antybiotyk [3].
Poza tym pomagają zmniejszyć ilość plastiku zużywanego w naszym domu, a przy tym są kolorowym dodatkiem do wystroju kuchni. Do ich wykonania można zaangażować dzieci – dzięki temu chętniej będą używać woskowijek. Przede wszystkim jednak naturalnie przyswoją sobie zasady domowej ekologii.
Źródła:
Ilość plastiku w środowisku:
- WWF. (2020). Plastic not fantastic. Pobrane z https://www.wwf.pl/aktualnosci/plastik-not-fantastic
- Ula Pedantula radzi, jak zrobić domowe woskowijki:
- Chincz, U. (2019). Woskowijki z polskich sklepów – co warto kupić? Pobrane z https://ulapedantula.pl/woskowijki-z-polskich-sklepow-co-warto-kupic/
- (3) Badanie potwierdzające antybakteryjny potencjał woskowych opakowań – takie działanie wykazuje propolis:
- Pinto, C.T., Pankowski, J.A., Nano, F.E. (2017). The anti-microbial effect of food wrap containing beeswax products. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food Sciences,7(2) 145–148. https://office2.jmbfs.org/index.php/JMBFS/article/view/8654
