Na czym polega fenomen octu jabłkowego? Na tym, że jest produktem naturalnej fermentacji, czyli zawiera bogactwo bakterii probiotycznych, które wspierają nasz ochronny mikrobiom jelitowy. Z drugiej strony ocet jabłkowy zawiera też kwas octowy o właściwościach antybakteryjnych. Takie działanie ma jednak tylko nierafinowany i niefiltrowany ocet produkowany tradycyjną metodą. Można go zrobić samodzielnie w domu.
Spis treści
Ocet jabłkowy – co zawiera?
Ocet jabłkowy jako produkt fermentacji charakteryzuje się tym, że ma skład bogaty w substancje pozytywnie działające na nasz organizm. To między innymi antyoksydanty, czyli te związki, które opóźniają procesy starzenia; bakterie probiotyczne – wzbogacające mikroflorę jelitową; witaminy, np. wit. C oraz witaminy z grupy B. Ocet jabłkowy jest też dobrym źródłem makro- i mikroelementów, jak np. magnez, potas, fosfor, żelazo.
Ocet jabłkowy – jakie ma właściwości?
Ocet jabłkowy na cholesterol
Przeprowadzono badania [1, 2, 3, 4], które sugerują, że ocet jabłkowy jest w stanie nieco poprawić nam profil lipidowy. Znaczy to, że regularnie stosowany może obniżać cholesterol całkowity oraz trójglicerydy. Jest to szczególnie istotne, kiedy mamy stwierdzoną dyslipidemię oraz cukrzycę, zwłaszcza typu II – zależną od diety. – Jednak pamiętajmy, że ocet jabłkowy nie zastąpi zdrowej diety, a przede wszystkim opieki lekarskiej – mówi dietetyczka Alicja Kalińska. – Warto też dodać, że badania te nie są szerokie (Japonia) i przeprowadzano je głównie na modelu zwierzęcym, co sugeruje umiar w traktowaniu octu jabłkowego jako jedynego leku w walce z nieprawidłowym metabolizmem.
Ocet jabłkowy a cukrzyca
To nie wszystko. – Ocet jabłkowy korzystnie wpływa też na gospodarkę węglowodanową, co udowodniono, badając osoby chore na cukrzycę – dodaje specjalistka. – Ocet jabłkowy może poprawiać wrażliwość tkanek na insulinę, czyli zapobiegać insulinooporności – pladze naszych czasów. Fakt ten bywa interesujący także dla osób borykających się z nadwagą oraz zagrożonych stanem przedcukrzycowym. Najprościej mówiąc, kiedy dodamy octu jabłkowego do posiłku, np. w postaci sosu do sałaty, nasza gospodarka energetyczna nieco się poprawi i – co najważniejsze dla łasuchów – możemy szybciej poczuć sytość. Zatem ostatecznie zjemy mniejszą porcję.
Ocet jabłkowy – właściwości przeciwdrobnoustrojowe
– Kwas octowy zawarty w occie jabłkowym (oraz inne kwasy organiczne) niszczy bakterie, grzyby i wirusy, co może pozytywnie wspierać profilaktykę zakażenia układu pokarmowego czy dróg moczowych – wyjaśnia Alicja Kalińska. W tradycyjnej i starożytnej medycynie ocet jabłkowy nie bez powodu był stosowany także do dezynfekowania ran.
Ocet jabłkowy – zastosowanie zewnętrzne
Tradycyjnie ocet jabłkowy był stosowany:
- do okładów na bóle głowy
- jako dodatek do przygotowanych w domu preparatów na niedoskonałości skóry: wypryski i krosty
- w celu złagodzenia obrzęków nóg i oparzeń słonecznych
- przy zwichnięciach
- przy żylakach
- w przypadku zapalenia gardła, kaszlu
- na poprawę stanu włosów i skóry
Ciekawe: Alicja Kalińska podpowiada, że ocet jabłkowy może zastąpić proszek do prania. – W efekcie pranie pięknie pachnie, kolory się utrwalają dzięki kwaśnemu pH, a przy okazji chronimy pralkę przed odkładaniem się kamienia – wylicza specjalistka.
Ocet jabłkowy na pchły u kota? Ocet jabłkowy na oczyszczanie żył? Popularne mity
Internet podsuwa nam mnóstwo „cudownych” właściwości octu jabłkowego, który ma być remedium na wiele dolegliwości. Jednak nie dajmy się zwieść. Ocet jabłkowy nie zastąpi zdrowych nawyków żywieniowych. – Nie udowodniono w badaniach, że ocet jabłkowy znacząco ułatwia odchudzanie i poprawia pracę układu krążenia, a takie informacje można znaleźć w Internecie – ostrzega Alicja Kalińska.
Wśród niezwykłych, ale nieudowodnionych właściwości octu jabłkowego, znajdziemy możliwości wyleczenia zgagi oraz refluksu, haluksów, kamicy nerkowej, kamieni żółciowych, żylaków, hemoroidów, pajączków, tłuszczaków, mięśniaków oraz eliminowania kamienia nazębnego, rwy kulszowej czy dny moczanowej. Nadal brak dobrze wykonanych badań potwierdzających taki potencjał leczniczy octu jabłkowego.
Woda z octem jabłkowym
Najprostszą metodą zastosowania octu jabłkowego jako środka wspierającego zdrowie jest picie wody z jego dodatkiem. Do szklanki letniej przegotowanej wody dodajemy łyżkę octu jabłkowego. Taką miksturę można pić codziennie rano – na czczo – traktując ten nawyk jako metodę na rozbudzenie organizmu. Do napoju warto dodać opcjonalnie inne składniki, np. miód czy cynamon.
Ciekawe: Ocet jabłkowy z wodą bywa stosowany jako domowa płukanka na ból gardła. Do szklanki przegotowanej wody dodajemy łyżkę octu i płuczemy gardło kilka razy dziennie.
Ocet jabłkowy – przeciwwskazania
Ocet jabłkowy nie jest produktem, który można stosować bez ograniczeń. Jest bogaty w kwasy, które w nadmiarze mogą nam szkodzić. – Osoby z nadkwaśnością żołądkową powinny go unikać, bo może pogłębić dolegliwości – mówi dietetyczka. – Picie nierozcieńczonego octu jabłkowego może wywołać podrażnienie i oparzenie jamy ustnej oraz gardła, a także uszkodzenie szkliwa zębów. Ocet jabłkowy nie jest też polecany osobom chorującymi przewlekle na nerki. Dzieci oraz kobiety w ciąży powinny ostrożnie stosować ocet jabłkowy ze względu na ryzyko podrażnienia śluzówek układu pokarmowego – dlatego zaleca się użycie maksymalnie jednej łyżeczki.
Czy ocet jabłkowy pomaga na zgagę?
Istnieje pogląd, że objawy zgagi i refluksu żołądkowego wynikają, paradoksalnie, z niedostatecznego zakwaszenia żołądka. Dlatego zaleca się picie kwaśnych roztworów, takich jak ten z octem jabłkowym, mających uregulować wydzielanie kwasów i w konsekwencji poprawiać samopoczucie.
– Zachowajmy zdrowy rozsądek – radzi Alicja Kalińska. – Mechanizm zgagi i refluksu w znakomitej większości przypadków polega na tym, że jemy za dużo, zwłaszcza dotyczy to tłustych i słodkich potraw. W efekcie żołądek się rozciąga, a jego zwieracz – połączony z przełykiem – traci swoją elastyczność. W takiej sytuacji picie octu jabłkowego nie pomoże, bo tu konieczna jest zmiana nawyków. Jedynie niewielki procent osób boryka się ze zbyt małym zakwaszeniem żołądka, w którego przypadku rzeczywiście pomocna byłaby kuracja octem jabłkowym – to zawsze powinien rozstrzygnąć lekarz, najlepiej stosujący metody medycyny holistycznej.
Jak wygląda zepsuty ocet jabłkowy
Ocet jabłkowy może się zepsuć, kiedy zawarte w nim zdrowe bakterie probiotyczne (Acetobacter) ulegną zniszczeniu pod wpływem zbyt silnego działania wysokiej temperatury lub tlenu. Najczęściej dzieje się tak, gdy ocet jabłkowy przechowujemy niewłaściwie.
Jak rozpoznać, że ocet jest zepsuty? Przede wszystkim wąchając i smakując, bo zepsuty ocet nabiera zjełczałego zapachu i nieprzyjemnego smaku. Zapach będzie przypominać woń zgniłych warzyw czy owoców lub po prostu alkoholu. Nie dajmy się też zwieść temu, że ocet pozostaje czysty i klarowny – mimo złego zapachu. Kiedy ocet jabłkowy się zepsuje, może pojawić się na nim pleśń. To wyraźny sygnał, że produkt nie nadaje się już do spożycia!
Jak długo można przechowywać domowy ocet jabłkowy?
Świeżo przelany ocet odstawiamy do piwnicy, spiżarki czy szafki. Można go przechowywać przez parę lat, bo ze względu na swoją kwasowość jest także konserwantem. W butelce może się tworzyć matka octowa, czyli „glutowy” korek, a na dnie mogą osadzać się mętne resztki – to nie jest oznaka psucia się, ale tego, że ocet jest doskonały.
Osoby, które nie czują się na siłach, by robić ocet w domu, mogą posiłkować się gotowym produktem, na przykład octem bio, z dobrego sklepu. Dla ambitnych przepis na domowy ocet jabłkowy poniżej.
Ocet jabłkowy – przepis
Z całych jabłek lub resztek po obieraniu i wycinaniu gniazd nasiennych można zrobić domowy ocet jabłkowy. Ma złocisty kolor, jabłkowy zapach i wiele właściwości prozdrowotnych. Konsultacja: Alicja Kalińska, dietetyk i doradca żywieniowy, dyrektor Centrum Dietetycznego SetPoint.
Ocet jabłkowy – jakie ma właściwości?
Ocet jabłkowy korzystnie wpływa na gospodarkę węglowodanową, co udowodniły badania przeprowadzone na osobach chorych na cukrzycę. Kwas octowy niszczy także bakterie, grzyby i wirusy. Jednak nie udowodniono w badaniach, że ocet jabłkowy obniża cholesterol, hamuje apetyt – ułatwiając tym samym odchudzanie – i poprawia pracę układu krążenia, a takie informacje można znaleźć w Internecie. – Osoby z nadkwaśnością żołądkową powinny go unikać, bo może pogłębić dolegliwości – mówi Alicja Kalińska.
Cukrzyca typu 2 – jak ją leczyć?
Ocet jabłkowy ma też zastosowanie zewnętrzne. Tradycyjnie był stosowany:
- do okładów na bóle głowy
- jako dodatek do przygotowanych w domu preparatów na niedoskonałości skóry: wypryski i krosty
- w celu złagodzenia obrzęków nóg i oparzeń słonecznych
- przy zwichnięciach
- żylakach
- zapaleniu gardła, kaszlu
- na poprawę stanu włosów i skóry
Alicja Kalińska dodaje też, że może on zastąpić proszek do prania. – W efekcie pranie pięknie pachnie, kolory się utrwalają, dzięki kwaśnemu pH, a przy okazji chronimy pralkę przed odkładaniem się kamienia – wylicza specjalistka. – Przy czym osoby, które nie czują się na siłach, by robić ocet w domu, mogą posiłkować się gotowym, na przykład bio, z dobrego sklepu. Dla ambitnych przepis na domowy ocet jabłkowy poniżej.
Ekologiczny proszek do prania – jak go zrobić w domu?
Przepis na ocet jabłkowy
Do zrobienia octu potrzebne są jabłka bez oprysków, bo z tych z chemicznymi pestycydami ocet nie wyjdzie. Na skórkach owoców znajduje się sporo bakterii i naturalnych drożdży, dlatego nie powinno się ich myć dokładnie. Jeśli jabłka są zerwane z gałęzi, są czyste. Gdy zbieramy spady, trzeba je delikatnie umyć i usunąć miejsca stłuczone czy zarobaczone. Można też zrobić ocet z samych skórek i ogryzków (bez ogonków).
Zakwas buraczany – jak go zrobić domowym sposobem?
1. Pokrój jabłka
Pokrojone jabłka włóż do czystego słoja i zalej przegotowaną, ostudzoną, posłodzoną wodą
Ilość cukru, jakiej użyjesz, zależy od kwaśności jabłek − jeśli są słodkie, to dodaj łyżkę na 1 l wody, jeśli kwaśne, to 3−4 łyżki na 1 l (lepiej, by woda była zbyt słodka niż za mało słodka, bo cukier i tak zostanie pochłonięty przez drożdże).
2. Słój przykryj bawełnianą szmatką
Lub kawałkiem ręcznika papierowego i załóż gumkę recepturkę. Musisz liczyć się z obecnością muszek owocówek – nie używaj gazy, bo owady mogą wejść do naczynia przez dziurki.
3. Słój postaw w ciemnym, ciepłym miejscu
4. Fermentacja alkoholowa
Rozpoczyna się fermentacja alkoholowa i jabłka stale wypływają na wierzch, więc codziennie trzeba je energicznie mieszać, by nie utworzyła się pleśń. Po 2−3 dniach wokół owoców pojawia się piana – to dobry znak. Dawniej nazywano ją octem zarodowym i uznawano za szczególnie leczniczą, silniejszą w działaniu od samego octu. Faza fermentacji trwa 2−3 tygodnie.
5. Przecedź płyn
Gdy piana zniknie, a owoce lekko zbrązowieją i przestaną wypływać na wierzch, przecedź płyn do garnka przez sitko lub durszlak. Owoce nie będą już potrzebne.
6. Fermentacja octowa
Umyj słój i wlej do niego zaczątek octu (płyn jabłkowy). Nałóż ręcznik papierowy lub bawełnianą szmatkę, załóż recepturkę i ustaw w ciemnym, ciepłym miejscu.
Teraz rozpoczyna się fermentacja octowa. Ta faza trwa 2−4 tygodnie, jej długość jest uzależniona od temperatury, rodzaju bakterii octowych i ilości wytworzonego alkoholu. Ciecz zaczyna pachnieć octem, na wierzchu może utworzyć się kożuszek fermentacyjny – warto go zamieszać z octem.
7. Po 4 tygodniach zajrzyj do octu
Powinna zacząć się tworzyć zawiesina o równomiernym kolorze. Dotknij jej, daje wrażenie śliskości – to zbiór dobrych bakterii, zwany matką octową. Nie wyrzucaj zawiesiny – to octowy skarb, konieczny do tworzenia innych rodzajów octów.
8. Przelej ocet do butelek
Gdy płyn zacznie pachnieć octem, to znak, że zakończyła się jego produkcja. Wyjmij matkę octową, a pozostałą część zlej do czystych butelek, najlepiej brązowych. Ocet powinien być przejrzysty, sklarowany, więc nie przelewaj do butelki mętnych resztek.
Matkę octową przechowuj w osobnym słoiku, zalaną wodą lub octem. Dorzuć ją do słoika, w którym zrobisz następny ocet. Jest w niej sporo bakterii octowych, które przyspieszą produkcję.
Jak przechowywać domowy ocet jabłkowy?
Świeżo przelany ocet odstaw do piwnicy, spiżarki czy szafki. Można go długo przechowywać. W butelce też może się tworzyć matka octowa, czyli „glutowy” korek, a na dnie mogą osadzać się mętne resztki – to nie jest oznaka psucia się, ale tego, że ocet jest doskonały.
Przepis na ocet jabłkowy pochodzi z książki Zioła dla smaku, zdrowia i urody Anny Kaczmarczyk, wyd. Samo Sedno
Octowy energy drink
1−2 łyżki octu wymieszaj z przegotowaną wodą (ok. 200 ml), dodaj łyżeczkę miodu. Pij na czczo, a po pół godzinie zjedz śniadanie. Taka mieszanka dostarczy związków aktywnych, pochodzących z octu jabłkowego i miodu; stosowana odpowiednio długo uzupełnia potas w organizmie, hamuje rozwój infekcji i poprawia trawienie.
Zobacz także: Ocet ryżowy – dla smaku, dla zdrowia
