Paulinia guarana – tajemnicze oczy dżungli
Rodzaj Paulinia liczy ok. 150 gatunków występujących na obszarach tropikalnej Ameryki, tylko jeden gatunek rośnie w Afryce. Paulinia cupana Humb., Bonpl. Et Kunth. występuje w Amazonii, uprawiana jest w Paragwaju, Brazylii i Wenezueli. Jest to pnącze (liana) o pierzastych liściach, czerwonych wonnych kwiatach, a jej nasiona przypominają oczy.
Jeśli kiedyś zdarzy ci się wędrować przez amazońską dżunglę i nagle zobaczysz wlepione w ciebie spojrzenie dziesiątek wytrzeszczonych oczu, nie uciekaj w panice. Widok rzeczywiście może być przerażający, ale prawdopodobnie właśnie mijasz krzew paulinii guarany, a łypiące spod półprzymkniętych czerwonych powiek „oczy” to po prostu jego nasiona.
Zatrzymaj się i doceń znalezisko, bo możesz z niego pozyskać magiczny proszek Indian, który dodaje sił i energii nawet najbardziej utrudzonym wędrowcom.
W jednej ze starych indiańskich legend można znaleźć opowieść o wiejskim chłopcu, który był tak sprawny, mądry i sprytny, że tych umiejętności pozazdrościły mu leśne duchy. Uprowadziły go w głąb dżungli i zabiły. Zrozpaczeni rodzice odszukali zwłoki chłopca, przynieśli do wioski i pochowali – osobno ciało, osobno gałki oczne (legenda nie tłumaczy niestety tego osobliwego pomysłu).
W miejscu, gdzie leżały pod ziemią oczy chłopca, wyrósł krzew paulinii guarany, którego nasiona do złudzenia przypominały chłopięce czarne oczy. Indianie szybko odkryli, że sproszkowana roślina po spożyciu obdarza ludzi czujnością, spostrzegawczością, bystrością umysłu i uwagą. A więc cechami niezbędnymi do przeżycia w nieprzyjaznej człowiekowi dżungli.
Słynny niemiecki przyrodnik i podróżnik Alexander von Humboldt, który w połowie XIX wieku podróżował wzdłuż Orinoko, zauważył, że Indianie skrzętnie zbierali nasiona guarany (w języku Indian słowo „guarana” znaczy „tajemnicze oczy”).
Rozcierali je na proszek, mieszali z mąką maniokową i zawijali w liście banana. Takie zawiniątka zanurzali w wodzie i czekali aż sfermentują. Następnie suszyli na słońcu lub nad ogniskiem, a powstały produkt, który nazywali „pastą guarana”, zaparzali jak herbatę.
Zastrzyk kofeiny na cały dzień
W smaku co prawda, taki napar nie przypomina tradycyjnej herbaty, można go raczej przyrównać do kakao, ma za to wielokrotnie od niej więcej kofeiny – nasiona guarany są najbogatszym w kofeinę surowcem roślinnym, mają jej 4–8 proc.
Jest to substancja, która pobudza ośrodkowy układ nerwowy, rozszerza naczynia mózgowe i wieńcowe, dzięki czemu przyspiesza procesy myślenia i odbioru wrażeń. A więc po wypiciu napoju z guaraną można góry przenosić lub uczyć się całą noc do egzaminu, zapominając o zmęczeniu.
Paulinia to do dzisiaj ulubiona używka stosowana w całej Ameryce Południowej. Jest składnikiem wielu orzeźwiających napojów pobudzających do myślenia i działania.
Dostępny na całym świecie popularny napój energetyczny „dodający skrzydeł” także zawiera ekstrakty z guarany. W Brazylii stosuje się pastę z tej rośliny jako środek tonizujący i stymulujący, zalecany przy bólach głowy (kofeina) i biegunce (garbniki).
Obecnie w sklepach ze zdrową żywnością lub delikatesach można kupić sproszkowane ziarna pod nazwą „Guarana”. Chętnie korzystają z niej sportowcy (dodaje sił przed treningiem), osoby intensywnie pracujące lub uczące się. Efekt pobudzający utrzymuje się 6–7 godzin.
Można posypywać nią musli, dodawać do koktajli, mieszać z jogurtem i owocami lub przygotować bombę energetyczną, czyli dosypać guaranę do kawy!
Dzienna bezpieczna dawka to 1–2 łyżeczki proszku. W większych dawkach kofeina może zaszkodzić: silnie pobudza, prowadzi do kołatania serca, podnosi nadmiernie ciśnienie. Z używek zawierających kofeinę szczególnie ostrożnie powinny korzystać osoby z nadciśnieniem lub problemami z układem krążenia.
