W medycynie naturalnej produkty pszczele, w tym różne gatunki miodu, uznawane są za skuteczny lek na wiele dolegliwości. Stosuje się je także profilaktycznie – na przykład, by wzmocnić ogólną odporność organizmu, a często także w celu lepszej regeneracji pacjentów w okresie rekonwalescencji (po chorobie czy zabiegach chirurgicznych). Szczególną karierę zrobił w ostatnich latach produkt pochodzący aż z Nowej Zelandii – oryginalny miód manuka.
Spis treści
Co to jest miód manuka?
Nowozelandzki miód manuka wytwarzany jest przez pszczoły z nektaru kwiatów krzewu manuka (łac. Leptospermum scoparium) – co ciekawe, jest to roślina spotykana wyłącznie na terenie tego kraju. Jego nazwa pochodzi z języka rdzennego nowozelandzkiego plemienia Maorysów. Australijczycy określają krzewy manuka mianem drzewa herbacianego, z liści można bowiem przygotować napar – ma on ciemną barwę i dość intensywny smak.
Działanie miodu manuka jest przedmiotem licznych badań naukowych, między innymi ze względu na jego unikalny składnik, jakim jest methylglyoxal (MGO). To właśnie ta substancja ma właściwości zdrowotne, głównie przeciwbakteryjne. Wprawdzie występuje ona także w naszych polskich miodach, np. w gryczanym czy lipowym, ale miód z nektaru kwiatów krzewu manuka ma jej znacznie więcej!
Miód manuka a skróty MGO i UMF – co oznaczają?
To dwa niezależne od siebie sposoby oceny jakości. Musi je przejść każda partia miodu manuka, by uzyskać stosowny certyfikat.
MGO – to test, który polega na badaniu stężenia methylglyoxalu. Na opakowaniu znajdziemy liczbę, która oznacza, że dany miód zawiera minimum takiego właśnie stężenia leczniczego MGO. Dla przykładu MGO 100+ oznacza, że w kilogramie miodu manuka znajduje się 100 mg methylglyoxalu. Od tego, ile MGO jest w słoiczku, zależy też cena miodu manuka (im jest go więcej, tym jest droższy). Ale, co ciekawe, zawartość tej substancji może rosnąć w miarę dojrzewania miodu. Miód prosto z ula zawiera jej mniej, dlatego po pozyskaniu przechowuje się go w temperaturze ok. 37°C, by ilość MGO wzrosła.
Miód manuka – jaki wybrać?
- Miód manuka MGO 100+ poprawia ogólną odporność organizmu.
- Miód manuka MGO 250+ zalecany jest przy refluksie i zgadze.
- Miód manuka MGO 400+ stosuje się przy wrzodach żołądka i zespole jelita drażliwego.
- Miód manuka MGO 550+ polecany jest między innymi w leczeniu stanów zapalnych skóry i przy egzemie.
UMF, czyli Unique Manuka Factor, to test o szerszym zakresie, który bierze pod uwagę więcej czynników. Jest to certyfikat przyznawany przez organizację UMFHA (Unique Manuka Factor Honey Association), a korzysta z niego ponad 80 procent producentów miodu manuka. Również ocenia się w nim stężenie MGO, ale oprócz tego:
- ilość HMF (hydroksymetylofurfuralu), czyli substancji, która powstaje w wyniku rozpadu fruktozy pod wpływem wysokiej temperatury. Gdy HMF jest dużo (powyżej 40 mg/kg), może to świadczyć o przegrzaniu miodu i związanej z tym utracie (albo ograniczeniu) wartości leczniczych
- DHA (dihydroksyaceton) – substancja obecna w nektarze kwiatów manuka, z której w miarę upływu czasu powstaje MGO. Świeżo wyprodukowany miód manuka zawiera niski poziom methylglyoxalu i wysoki poziom dihydroksyacetonu. Przechowywanie tych miodów w temperaturze 37°C prowadzi do obniżenia zawartości DHA, a wzrostu MGO
- leptosperin – jest to składnik nektaru kwiatów krzewu manuka. To badanie pozwala potwierdzić jednorodność miodu manuka (czy rzeczywiście zrobiony jest wyłącznie z nektaru kwiatów drzewa herbacianego)
Na co pomaga miód manuka
Być może to najzdrowszy miód świata. Prozdrowotne właściwości zawdzięcza wielu cennym składnikom, m.in. flawonoidom, polifenolom i innym bioaktywnym związkom śladowym. Ma udowodnione działanie przeciwdrobnoustrojowe i immunomodulujące.
Właściwości lecznicze miodu manuka – 5 najważniejszych!
Refluks i zgaga
W leczeniu niestrawności i łagodzeniu dolegliwości związanych z nadmiernym wydzielaniem kwasu żołądkowego lub cofaniem się treści żołądkowej do przełyku stosuje się wiele rodzajów miodów naturalnych. Szklanka wody z rozpuszczoną w niej łyżeczką miodu tradycyjnie już od pokoleń jest zalecana na poprawę trawienia. Dlatego nie powinno nikogo zdziwić, że lekko ziołowy miód manuka, stosowany doustnie, także ma takie lecznicze działanie. Dodatkowo, dzięki zawartości MGO, pomaga on w regeneracji podrażnionej błony śluzowej żołądka, dzięki czemu zmniejsza się ból i zgaga. Jest też polecany jako remedium przy zespole jelita drażliwego.
Wrzody żołądka
Miody manuka pomagają w zwalczaniu bakterii Helicobacter pylori odpowiedzialnej za powstawanie wrzodów żołądka. Jest to zdecydowanie najlepiej udokumentowane naukowo ich działanie lecznicze. Potwierdza je m.in. jedno z najbardziej znanych badań, przeprowadzone w 1994 roku przez nowozelandzki Uniwersytet Waikato, którego wyniki opublikowano w prestiżowym „Journal of the Royal Society of Medicine”. Badano w nim wrażliwość bakterii Helicobacter pylori na miód manuka, stosując fragmenty wrzodów żołądka pobrane podczas biopsji diagnostycznych. Potwierdzono skuteczność miodu z krzewu manuka w hamowaniu wzrostu tej bakterii – i to, jak podkreślają badacze, bez żadnych działań niepożądanych, jakie towarzyszą tradycyjnym kuracjom antybiotykowym (by zlikwidować Helicobacter pylori, potrzeba najczęściej kombinacji aż 2–3 preparatów, co obciąża organizm, a szczególnie nerki i wątrobę). Dodatkowo codzienne spożywanie miodu manuka łagodzi stan zapalny układu pokarmowego.
Jak stosować miód manuka? Przy chorobie wrzodowej zalecane jest codzienne przyjmowanie łyżeczki miodu manuka na czczo (na ok. godzinę przed posiłkiem). Nie należy rozcieńczać go w wodzie – chodzi o to, by zachować jak najwyższe stężenie substancji aktywnych.
Miód manuka a cukrzyca
Jak każdy rodzaj miodu, manuka także ma wysoki indeks glikemiczny (IG). Dlatego w diecie osób chorych na cukrzycę warto ten produkt ograniczać. W jego skład wchodzą przecież głównie cukry proste, a tych diabetycy zdecydowanie powinni unikać. Jednak spożywanie miodu manuka także im może przynieść korzyści. Przede wszystkim warto pamiętać, że ma on mniej glukozy niż zwykły cukier, a do tego także słodszy smak, przez co dodaje się go mniej. Zawiera też liczne związki bioaktywne (m.in. enzymy), co daje mu zdecydowaną przewagę nad zwykłym cukrem. Ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne pomaga też zapobiegać powikłaniom cukrzycy, takim jak m.in. miażdżyca, i chronić przed rozwojem chorób sercowo-naczyniowych.
Miód manuka a nowotwory
Są opinie, że miód manuka zapobiega rozrostowi wielu typów nowotworów i łagodzi uboczne skutki chemoterapii. Opublikowano już sporo wyników badań naukowych, w których udowodniono zarówno przeciwnowotworowe właściwości miodu manuka, jak i jego pozytywną rolę podczas chemioterapii (m.in. wzmacnia działanie niektórych chemioterapeutyków). Jednak warto pamiętać, że jest to produkt spożywczy, a nie lek, przez co ocena skuteczności takiej terapii jest utrudniona. Większość badań prowadzi się też w laboratoriach, a nie z udziałem osób chorych na nowotwory.
Miód manuka a gojenie ran
Miód manuka może być stosowany w leczeniu stanów zapalnych skóry oraz wspomagająco w procesie gojenia się ran, także trudnych. Ma właściwości przeciwutleniające i przeciwbakteryjne (niszczy wiele bakterii z rodzaju paciorkowców, gronkowców i streptokoków), wspomaga gojenie, utrzymując wilgotny stan rany, i zapewnia barierę ochronną, zapobiegając nadkażeniom bakteryjnym. W przypadku ran trudnych, głębokich, często zakażonych bakteriami opornymi na wiele antybiotyków, miejscowe stosowanie miodu także przynosi zaskakująco dobre efekty. Miód manuka przydaje się również przy oparzeniach – zmniejsza uszkodzenia skóry spowodowane wysoką temperaturą i zapobiega martwicy tkanek.
Miód manuka – przeciwwskazania
Produkty pszczele, w tym także miody manuka, nie są przeznaczone dla osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych. Mogą u nich wywołać nawet tak poważne objawy, jak duszności i obrzęk krtani. Innych przeciwwskazań nie ma, choć warto pamiętać, że są to produkty kaloryczne, dlatego w dużych ilościach niewskazane przy nadwadze i otyłości.
Od jakiego wieku można spożywać miód manuka?
Podobnie jak inne rodzaje miodu, także ten nowozelandzki można podawać dzieciom po ukończeniu przez nie 1. roku życia.
Jaka jest cena miodu manuka?
Zakup miodu manuka to spory wydatek: słoiczek 500 g może kosztować od 100 do nawet 500 zł. Cena jest uzależniona od zawartości MGO, a także od tego, czy jest to produkt jednokwiatowy (zawiera wyłącznie nektar z kwiatów krzewu manuka), czy też jest mieszanką różnych gatunków.
Uwaga! Opisane wyżej właściwości lecznicze miodu manuka dotyczą wyłącznie oryginalnego miodu manuka z dokładnie opisaną na etykiecie zawartością MGO.
Kosmetyki i suplementy zawierające miód manuka
Wyjątkowe właściwości nowozelandzkiego miodu wykorzystali także producenci kosmetyków i suplementów diety.
- Cukierki i spreje z miodem manuka (czasem z dodatkiem propolisu) polecane są w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła oraz do wspomagania odporności organizmu podczas infekcji.
- Kosmetyki z miodem manuka mogą być stosowane do codziennej pielęgnacji skóry. Mają działanie odmładzające, regenerujące skórę i antybakteryjne. Jest też dostępny olejek manuka, czyli olejek eteryczny pozyskiwany z gałązek i liści krzewu Leptospermum scoparium.
Jak stosować miód manuka
Najlepiej pamiętać o nim w codziennej diecie. Aby skorzystać z jego leczniczego działania, zaleca się jeść 2–3 łyżeczki miodu manuka dziennie, rano, na czczo. Można też jeść po łyżeczce 3 razy dziennie, przy czym warto pamiętać, by zachować odstęp między zastosowaniem miodu a posiłkami (miód spożywamy min. pół godziny przed jedzeniem i 2 godziny po posiłku). Jeśli to konieczne, można rozpuścić miód w letniej wodzie (temperatura nie powinna przekraczać 40°C), jednak ze względu na rozcieńczenie miód ma wówczas mniejszą skuteczność.
Zobacz również: Miód nawłociowy
Źródła:
- al Somal, N., Coley, K. E., Molan, P. C., Hancock, B. M. (1994). Susceptibility of Helicobacter pylori to the antibacterial activity of manuka honey. Journal of the Royal Society of Medicine, 87(1), 9–12. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8308841/
- Ahmed, S., Othman, N. H. (2013). Honey as a potential natural anticancer agent: a review of its mechanisms. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine: eCAM, 2013, 829070. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3865795/
- Masad, R. J., Nasser, R. A., Bashir, G., Mohamed, Y. A., Al-Sbiei, A., Al-Saafeen, i in. (2022). Characterization of immunomodulatory responses induced by manuka honey. Frontiers in Immunology, 13, 1020574. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36405698/
- Alvarez-Suarez, J. M., Gasparrini, M., Forbes-Hernández, T. Y., Mazzoni, L., Giampieri, F. (2014). The Composition and Biological Activity of Honey: A Focus on Manuka Honey. Foods (Basel, Switzerland), 3(3), 420–432. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28234328/
- Cokcetin, N. N., Pappalardo, M., Campbell, L. T., Brooks, P., Carter, D. A., Blair, S. E., i in. (2016). The Antibacterial Activity of Australian Leptospermum Honey Correlates with Methylglyoxal Levels. PloS One, 11(12), e0167780. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28030589/
- Atrott, J., Haberlau, S., Henle, T. (2012). Studies on the formation of methylglyoxal from dihydroxyacetone in Manuka (Leptospermum scoparium) honey. Carbohydrate Research, 361, 7–11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22960208/
