Spis treści
Zakrztuszenie – co musisz wiedzieć?
Do zakrztuszeń dochodzi bardzo często – wystarczy, że kawałek pokarmu wpadnie do tchawicy zamiast do gardła. Może wówczas zamknąć jej światło i uniemożliwić swobodny oddech.
Jest to stan, w którym drogi oddechowe są niedrożne. Można wyróżnić 2 rodzaje niedrożności:
- częściową – drogi oddechowe nie są zamknięte, możliwy jest przepływ powietrza. Najczęstszym odruchem obronnym organizmu jest kaszel.
- całkowitą – znajdujące się w drogach oddechowych ciało obce zamyka światło przewodu i odcina dostęp powietrza.
Najczęściej mamy do czynienia z niedrożnością częściową. Takie sytuacje nie są groźne i organizm radzi sobie sam, oczyszczając drogi oddechowe – gwałtowny kaszel wyrzuca ciało obce na zewnątrz. Ale nigdy nie wolno zostawiać osoby krztuszącej się samej, zanim nie upewnimy się, że wszystko jest w porządku. W każdej sytuacji wątpliwej wskazany jest kontakt z Dyspozytorem Służb Ratunkowych.
3–5 minut – tylko tyle czasu funkcjonuje mózg człowieka bez dopływu tlenu. Po tym czasie zaczynają zachodzić w nim nieodwracalne zmiany. Dlatego osobie pozbawionej powietrza pomocy należy udzielić jak najszybciej!
Oto podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy w przypadku zadławienia, podzielone na kategorie wiekowe. Inaczej będziemy ratować osobę dorosłą, inaczej dziecko, jeszcze inaczej niemowlę (czyli dziecko poniżej 1. roku życia).
Czy muzyka disco może uratować komuś życie? Tak! Pod warunkiem, że jest to piosenka Bee Gees „Stayin’ Alive”!
Zadławienie – pierwsza pomoc u osoby dorosłej
Jeśli widzisz, że ktoś obok ciebie zaczyna się krztusić, obserwuj go uważnie.
1. Zadławienie łagodne
Jeśli osoba krztusząca się może wydawać dźwięki i głośno kaszleć, to oznacza, że zadławienie jest łagodne. Obserwuj, bądź gotowy do działania, zachęcaj do kaszlu. Pozwól jej odkaszlnąć ciało obce. Nie zachęcaj do unoszenia rąk do góry, nie klep jej po plecach ani nie podawaj niczego do picia. Jeśli przestanie kasłać i zacznie prawidłowo oddychać, wszystko jest w porządku. Jeśli masz wątpliwość, skonsultuj się z lekarzem.
Natomiast jeśli stan osoby krztuszącej się ulega pogorszeniu – ma trudności z oddychaniem, traci przytomność – jak najszybciej zacznij jej pomagać oraz wezwij pogotowie.
2. Zadławienie poważne
Osoba dławiąca się nie może oddychać, mówić lub wydawać dźwięków, ma bezgłośny kaszel, wykonuje gest oznaczający duszenie się – czyli chwyta się jedną lub obiema rękoma za gardło. Wówczas jak najszybciej należy wykonać tzw. rękoczyn uciśnięcia nadbrzusza. Jeśli w pobliżu znajduje się ktoś jeszcze, poproś go o natychmiastowe wezwanie karetki pogotowia!
Chwyt Heimlicha – jak go wykonać rękoczyn uciśnięcia nadbrzusza?
Jak wykonać rękoczyn uciśnięcia nadbrzusza (potocznie znany jako rękoczyn Heimlicha lub chwyt Heimlicha):
- Jeśli nie byłeś świadkiem zdarzenia, nawiąż kontakt, zapytaj: „zakrztusiłeś się?”
- Powiedz osobie poszkodowanej, że chcesz pomóc.
- Stań za nią i obejmij od tyłu, tak by twoje dłonie znalazły się na wysokości górnej części jej brzucha.
- Zaciśnij jedną rękę w pięść i umieść ją nieco powyżej pępka i poniżej dolnej części mostka. Chwyć pięść drugą ręką i wykonaj gwałtowny ucisk brzucha ku górze. Przerwij uciski, gdy usunięto ciało obce i przywrócono prawidłowy oddech, poszkodowany zacznie kasłać lub mówić.
Pomoc zadławionej osobie, rękoczyn Heimlicha
RKO po zadławieniu
Jeżeli poszkodowany stracił przytomność, przestał reagować i podejrzewasz zatrzymanie krążenia, przystąp do resuscytacji. Uciskaj klatkę piersiową w tempie 100–120 uciśnięć na minutę. Jeśli obok znajduje się inna osoba, zleć jej wezwanie karetki pogotowia i przyniesienie defibrylatora automatycznego AED.
Jeśli jesteś sama, wezwij pogotowie, przerywając resuscytację tylko na chwilkę – możesz ustawić telefon w tryb głośnomówiący.
Jeśli masz dostęp do AED, użyj go tak szybko, jak jest to możliwe.
Uwaga – COVID-19! Jeśli poszkodowany nie jest osobą z twojej rodziny, pamiętaj o swoim bezpieczeństwie! Jeśli to możliwe, załóż jednorazowe rękawiczki i miej na twarzy maseczkę. Po zakończonej akcji umyj starannie ręce, zdezynfekuj, zmień ubranie na czyste, a to, które miało styczność z obcą osobą, upierz w temperaturze powyżej 60 st. C. W każdej wątpliwej sytuacji skontaktuj się z sanepidem.
Pierwsza pomoc i resuscytacja w dobie COVID-19
Zadławienie u dziecka powyżej 1. roku życia
Oceń rodzaj kaszlu:
- Jeśli kaszle głośno, może nabierać powietrza do płuc, masz z nim kontakt: zachęcaj go do kaszlu.
- Jeżeli dziecko się dusi, sinieje: wykonaj rękoczyn uciśnięcia nadbrzusza – dokładnie tak samo jak u osoby dorosłej.
Rękoczyn Heimlicha u dziecka
Uklęknij za dzieckiem w stabilnej pozycji, pochyl je do przodu, ułóż swoje ramiona pod jego ramionami, obejmując tułów. Zwiń jedną rękę w pięść, obejmij ją drugą dłonią i uciśnij 5 razy nadbrzusze dziecka od góry do siebie. Czynność można powtórzyć.
Jeśli to nie pomoże, pochyl je do przodu i 5 razy mocno uderz otwartą dłonią między łopatkami. Techniki ratownicze możesz wykonywać naprzemiennie, do momentu ewakuacji ciała obcego lub utraty przytomności przez dziecko.
Ważne! Jeśli dziecko zostało poddane rękoczynowi uciśnięć nadbrzusza, musi być zbadane przez lekarza.
RKO u dziecka – jak wykonać resuscytację u dzieci?
Jeśli nie uda się usunąć przedmiotu z dróg oddechowych, a dziecko straci przytomność: przystąp do resuscytacji i głośno wzywaj pomocy.
Uciskaj klatkę piersiową (dłonie na dolnej połowie mostka) w tempie 100–120 uciśnięć na minutę, na głębokość ok. 5 cm. Jeżeli jest z tobą druga osoba – zleć jej wezwanie pogotowia oraz przyniesienie AED (defibrylatora), jeśli wiesz, że może znajdować się w pobliżu, np. w jakimś urzędzie czy na stacji metra.
Jeśli nikt nie może ci pomóc, po 5 cyklach resuscytacji sama zadzwoń na pogotowie.
Ważne!
Użycie defibrylatora, tak samo jak w przypadku osoby dorosłej, zwiększa szansę na uratowanie życia dziecka. W większości modeli AED są elektrody służące do wykonania defibrylacji dziecka. Znajdują się też na nich rysunki, jak je przykleić. Niektóre modele mają specjalny przełącznik ustawiający AED w trybie defibrylacji dziecka – wystarczy go użyć i dalej postępować zgodnie z poleceniami wizualnymi i głosowymi.
Jeśli udzielasz pomocy malutkiemu dziecku, np. 1-2-letniemu, jedną elektrodę możesz nakleić na klatce piersiowej, drugą na plecach. U dziecka w wieku powyżej 8 lat użyj elektrod przeznaczonych dla dorosłych i umieść je w sposób klasyczny, zgodnie z ilustracją.
Jeśli masz dostęp do AED, użyj go tak szybko, jak to jest możliwe. Przed naciśnięciem przycisku defibrylacji upewnij się, że nikt nie dotyka dziecka. Jeśli nie możesz szybko znaleźć AED, nie czekaj – pilnie rozpocznij resuscytację.
AED – defibrylator ratuje życie
Zakrztuszenie niemowlaka do 1. roku życia
Jeśli widzisz, że niemowlę ma problemy z oddychaniem, kaszel jest nieefektywny – cichy, bezgłośny – albo dziecko sinieje:
- Sprawdź, czy w buzi widać ciało obce. Jeśli tak: spróbuj je wyjąć za pomocą małego palca jednym ruchem. Jeśli się to nie udaje, nie ponawiaj próby i nie rób niczego na siłę: mogłabyś wepchnąć je jeszcze głębiej.
- Usiądź stabilnie na krześle. Przedramię oprzyj od udo. Ułóż dziecko na swoim przedramieniu, twarzą w dół, tak by twoja dłoń trzymała jego brodę. Głowa dziecka powinna znajdować się nieco niżej niż tułów.
- Podtrzymując jedną ręką głowę i żuchwę niemowlęcia, nasadą drugiej dłoni wykonaj 5 klepnięć w plecy między łopatkami dziecka.
- Odwróć niemowlę na plecy i zobacz, czy przedmiot został usunięty.
Wykonaj do 5 klepnięć w plecy
Jeśli to nie pomogło i przedmiot nie wypadł z dróg oddechowych
Trzymając niemowlę w pozycji na plecach, przytrzymuj mu głowę jedną ręką (wciąż powinna znajdować się nieco niżej niż całe ciało) i wykonaj 5 ucisków klatki piersiowej dwoma palcami drugiej ręki.
Powtarzaj procedurę, wykonując naprzemiennie 5 klepnięć w plecy i 5 ucisków klatki piersiowej do chwili, gdy dziecko zacznie płakać, kaszleć lub oddychać.
Wykonaj do 5 ucisków klatki piersiowej
Jeśli niemowlę przestało reagować, rozpocznij resuscytację.
Resuscytacja niemowlaka – jak ją wykonać?
Połóż je na płaskiej powierzchni, głośno wezwij pomoc i rozpocznij resuscytację. Po każdych 30 uciśnięciach klatki piersiowej i przed 2 wdechami sprawdzaj, czy nie ma ciała obcego w ustach.
Jeśli jesteś z dzieckiem sama, po 5 cyklach zadzwoń po pogotowie.
RKO u niemowląt – jak wykonać resuscytację niemowlaka?
