Spis treści
Mantra – co to jest?
Mantry recytowano już w starożytności. Wielu uczonych sugeruje, że początki stosowania mantr sięgają okresu wedyjskiego w Indiach (ok. 1500-500 lat p.n.e.). Niektórzy uważają, że mantry mogą być starsze niż język gurmukhi (sikhijski język modlitwy), a nawet niż jakikolwiek język pisany.
Pierwotnie mantry uznawane były za święte sylaby, które zostały objawione riszim, czyli prorokom i mędrcom w najgłębszych stanach medytacji. Są one zwykle skomponowane w języku sanskrytu, pali, tybetańskim i prakryckim, a czasem w hindi lub gudżarati. Są jednym z najwcześniejszych elementów jogi i prawdopodobnie pierwszym rozwiniętym rodzajem medytacji. Praktyka mantrowania stosowana była i jest w wielu różnych systemach religijnych i filozoficznych, takich jak: buddyzm, hinduizm, dżinizm, sikhizm, taoizm, sintoizm i buddyzm zen [1].
Obecnie mantrę definiuje się jako słowo, dźwięk lub frazę, która jest recytowana podczas praktyk religijnych, a także wykorzystywana w trakcie ćwiczenia jogi lub praktykowania medytacji. Korzeni słowa „mantra” można upatrywać w sanskrycie, gdzie słowo manas oznaczało „umysł”, a tra „narzędzie”. Zatem odgłos mantry odwołuje się do umysłu i pełni funkcję wsparcia w jego oczyszczeniu lub uspokajaniu.
Jak działa mantra?
Dźwięk mantry bazuje na fizycznej wibracji, a dokładniej – na częstotliwości fal alpha i theta, które odpowiadają za stan aktywności mózgu podczas relaksacji i zasypiania. Jednak współcześnie uznaje się, że siła mantry związana jest ze znaczeniem, które sami jej przypisujemy.
Intonowanie mantr umożliwia wprowadzenie w stan medytacji [2]. Kiedy intonujemy mantrę, tworzymy w sobie energetyczną wibrację. Nasze umysły stają się spokojniejsze, a my możemy poczuć się lepiej. Śpiewanie mantr pomaga się wyciszyć i uspokoić, otwierając przy tym drogę do innych uczuć i emocji [3].
Co daje słuchanie mantr?
Mantry, podobnie jak afirmacja lub modlitwa, mogą pozytywnie wpłynąć na umysł, ciało, ducha, emocje. Medytacja wzbogacona o intonowanie mantr może zwiększać uważność, polepszać koncentrację, pomóc uporządkować myśli. Jednak za najważniejszą zaletę medytacji i śpiewania mantr uważa się działanie relaksujące i kojące. W świecie jogi często używa się sformułowania, że mantry pomagają pozbyć się złej „karmy lub passy” z naszego życia, wytwarzając tak zwaną jñāna (dźńanę), czyli mądrość. W wielu rodzajach medytacji mantra powinna stanowić element codziennej praktyki.
Badania naukowe dotyczące mantr w dużej mierze koncentrują się na potwierdzeniu ich relaksujących właściwości. Badania opublikowane w czasopiśmie „Journal of Religion & Health” wykazały, że mantry mogą pomóc złagodzić stres i przyczynić się do polepszenia samopoczucia [3].
Rodzaje mantr
Matry związane są z wieloma religiami, na przykład z buddyzmem czy hinduizmem. Każda ma swoje własne rodzaje mantr. W buddyzmie, hinduizmie i jodze osoby praktykujące najczęściej odwołują się do 3 rodzajów mantr: Bija (nasiona), Saguna (z formą) i Nirguna (bez formy).
- Bija (nasiona)
Mantry Bija są najbardziej podstawowymi z pierwotnych mantr, które można samodzielnie intonować. Możemy też medytować za ich pomocą lub dołączyć je do dłuższej mantry, aby zwiększyć jej moc i jakość. Bija nawiązują do bóstw hinduistycznych, a także rezonują z czakrami, czyli ośrodkami psychiczno-energetycznymi w naszym ciele.
- Saguna (z formą)
Mantry Saguna przywołują różne formy bóstw lub spersonalizowane aspekty boga. Mówi się, że recytacja mantr Saguna daje początek danemu bóstwu, manifestując w ten sposób jego moc.
- Nirguna (bez formy)
Mantry Nirguna wywodzą się z tekstów wedyjskich i dlatego uważane są za najstarsze. Słowa tych mantr są trudne do interpretacji, bo nie mają określonej formy ani znaczenia. Sformułowanie „bez formy” związane jest z brakiem odwołania się do bóstwa i aspektów boskich. Mówi się, że mantry te utożsamiają się z całym stworzeniem świata i zawierają fundamentalne prawdy filozofii jogi [1].
Pozostałe rodzaje mantr
Poza 3 głównymi rodzajami mantr wyróżnia się również inne odmiany — w zależności od religii lub siły, do której się odwołują.
- mantry hinduskie
Om Namah Shivaya (Śiwaja) to jedna z najpopularniejszych mantr hinduskich i najważniejsza mantra w tej wierze. Fraza Namah Shivaya ma wiele znaczeń, między innymi tłumaczona jest jako: „O, pozdrowienie dla pomyślnego!”, „Kłaniam się mojej najwyższej Jaźni” lub „Uwielbienie dla Pana Shivy (Śiwy)”.
- mantry chrześcijańskie
Chociaż pojęcie mantr chrześcijańskich nie jest popularne, w tej tradycji religijnej mantry również mają istotne znaczenie. Najpopularniejsza z nich brzmi: Alleluja (Chwalmy Pana).
- mantry buddyjskie
Jedna z najbardziej znanych mantr buddyjskich to Om Mani Padme Hum. Wypowiadanie tej mantry ma przywołać współczucie wszystkich Buddów. W dosłownym tłumaczeniu mantra oznacza „Bądź pozdrowiony, skarbie w kwiecie lotosu.”
Mantry słowiańskie, inaczej Agmy, to sylaby, które kiedyś były wykorzystywane przez znachorów lub słowiańskich kapłanów. Wierzyli oni, że moc wibracji mantr może uzdrowić duszę i ciało. Do najsilniejszych mantr słowiańskich zalicza się trio Radoro Daro Slavo.
- mantry wedyjskie
Tradycja wedyjska odwołuje się do mądrości. Pochodząca sprzed wielu tysięcy lat mantra Gayatri jest uznawana za jedną z najsilniejszych mantr wedyjskich. Siła tej mantry ma obdarzyć praktykującego mądrością i otworzyć jego umysł.
Właściwości mantr
Mantry dzielą się nie tylko ze względu na pochodzenie lub odniesienie religijne, ale także na cel, który mają spełnić, oraz siłę, którą powinny nam przynieść. Dźwięk mantr może wspomóc w trudnych chwilach lub oczyścić energię wokół nas. Pod tym względem możemy podzielić mantry ze względu na ich właściwości:
- mantry oczyszczające
- mantry ochronne
- mantry uzdrawiające
Przykłady mantr
- Om Ram Ramaya – potężna mantra sanskrycka. Sanskryt był używany głównie jako język filozoficzny w religiach buddyzmu, hinduizmu i dżinizmu. Każda sylaba tej formuły ma za zadanie zapewnić ochronę osobie, która ją wypowiada.
- Om Namah Shivaya – mantrę tę, jak już wspomniano, tłumaczy się także jako „kłaniam się mojej najwyższej Jaźni”. Shiva (Śiwa) jest najwyższym bogiem transformacji, a także mądrości i czystej świadomości, często Shiva oznacza też nasze wewnętrzne ja. Działanie mantry ma przynieść odrodzenie i nową energię.
- Ra Ma Da Sa – Sa Say So Hung – to mantra składająca się z 8 sylab; niesie moc oczyszczającą.
- Om Sarvesham Svastir Bhavatu – jest modlitwą niosącą pokój i szczęście w życiu człowieka.
- Rudrayamala Tantra – ma za zadanie odpędzić wrogów i ludzi, którzy życzą nam źle.
Jak śpiewać mantry?
Aby zagłębić się w tajniki mantr, warto wybrać się na zajęcia jogi kundalini lub zajęcia medytacyjne. Oczywiście można opracować własną praktykę lub wykorzystać do śpiewania już znane mantry. Praktykowanie mantr może mieć różne wymiary: można je wyśpiewywać choćby podczas gotowania, medytacji lub spaceru, a także praktykować poprzez ciągłe powtarzanie sylab. Niektórzy twierdzą, że mantry działają nawet wtedy, gdy się ich słucha.
Jak zacząć pracę z mantrami?
- Zacznij od krótkiej i prostej mantry.
- Upewnij się, że pozycja, w której siedzisz, jest wygodna, a twoje plecy są wyprostowane.
- Powtarzaj mantrę powoli i wyraźnie.
- Zacznij od krótkiej, około 10-minutowej sesji. Gdy poczujesz się komfortowo, możesz zwiększać czas trwania praktyki.
- Skoncentruj się na odczuwaniu dźwięków rezonujących z twoim duchem i ciałem.
- Kiedy zauważysz, że twoje myśli gdzieś uciekają, a twoja koncentracja się rozprasza — uchwyć ten moment i postaraj się powrócić do recytowania mantry.
- Staraj się mieć zamknięte oczy podczas intonowania mantr.
- Nie martw się, jeśli popełnisz błędy; po prostu idź dalej!
- Ćwicz codziennie. Gdy już poczujesz, że mantry to twoja droga afirmacji, opracuj własną praktykę ich wyśpiewywania.
Źródła:
1. Burgin, T. (b.d.). Mantras: Definition, Types, Benefits and Powers. Pobrane 9 stycznia 2023 z https://www.yogabasics.com/practice/meditation-basics/mantras/?fbclid=IwAR0119SXKKf5T4wDPNbCl6f_0O71GF902jdbz9EPghRkE2uRRsA4mlhsQ3c
2. Mantra. (2020). W: Yogapedia. Pobrane z https://www.yogapedia.com/definition/4950/mantra
3. Lolla, A. (2018). Mantras Help the General Psychological Well-Being of College Students: A Pilot Study. Journal of Religion and Health, 57(1), 110–119. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28271341/