Jesteśmy jedynymi stworzeniami na Ziemi, które rozwinęły mowę. A mimo to zazdrościmy zwierzętom intuicji w pozawerbalnych kontaktach z przedstawicielami gatunku. Niesłusznie – nasz głos ma o wiele większą moc, niż jesteśmy w stanie sobie uświadomić. Według badań polskich naukowców z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego [1] to, jak brzmi nasz głos, wpływa na bardzo wiele czynników i jest doskonałym narzędziem kreowania wizerunku.
Spis treści
Im niższy głos, tym lepiej?
Polscy badacze analizowali wpływ oceny barwy głosu nie tylko w Polsce, ale także w kulturach pierwotnych Afryki. Wnioski były jednak spójne: kobiety przy wyborze partnera wyżej oceniają tego, którego głos ma niższą tonację. Z kolei mężczyźni, gdy znajdują się w towarzystwie atrakcyjnej kobiety – instynktownie starają się mówić niższym głosem.
Co ciekawe, kobiety w sytuacji zawodowej wśród mężczyzn mówią niższym głosem, co ma je niejako upodobnić do płci przeciwnej – a zatem uwiarygodnić kompetencyjnie. Tymczasem z badań wynika, że mężczyźni generalnie uważają kobiety o wyższym głosie za atrakcyjniejsze. Jest to prawdopodobnie wynik działania hormonów (im więcej tych męskich – tym niższy głos).
Jednak także wiele sytuacji psychologicznych dość łatwo oceniamy po głosie. Naukowcy potwierdzili, że głosem zdradzamy poziom swojego stresu – sprawdzano poziom kortyzolu (marker stresu), który był wysoki u osób odbieranych przez słuchaczy jako przestraszone. Skoro więc głos tak wiele znaczy, czy można go ulepszyć?
Co lubi głos?
Logopeda Anna Kacprzak uważa, że o głos powinno się dbać tak jak o ciało – nasz tryb życia, praca, a nawet to, co jemy, wzmacniają lub osłabiają nasz głos. – Pamiętajmy, że narząd mowy nie ogranicza się do rejonów głowy. O sile tego, co mówimy, decyduje też kondycja fizyczna, stan mięśni – mówi.
Podkreśla też, że coraz więcej osób, które w pracy muszą używać głosu, np. nauczyciele, zaczyna przywiązywać wagę do pewnego rodzaju higieny swego narzędzia pracy. Na forach internetowych ciało pedagogiczne dzieli się informacjami, co zrobić, by tego głosu nie stracić, by dotrzeć do uczniów z mocnym przekazem.
Chociaż nadal można spotkać się z opinią, że w sytuacji przewlekłej chrypki, kaszlu i osłabienia głosu (po latach pracy w szkolnictwie) jedynym ratunkiem jest zabieg chirurgiczny na strunach głosowych (w języku medycznym – fałdach głosowych) – wiedza o pracy z głosem rośnie. A czym właściwie jest trening głosu?
Myśl jak sportowiec, a zaczniesz wygrywać
Trening głosu – na czym polega?
Przede wszystkim na zadbaniu o odpowiednie warunki dla emisji głosu:
1. Nawilżaj krtań
Aby mogła dobrze pracować. Fałdy głosowe są wówczas odpowiednio zabezpieczone przed tarciem i przed możliwymi obrzękami. Dlatego trening głosu polega przede wszystkim na regularnym piciu wody.
2. Nie dopuszczaj do nocnej chrypki
Wysypiaj się. Niewystarczająca liczba godzin snu, budzenie się w nocy, mogą przyczyniać się do wystąpienia problemów z głosem.
3. Unikaj podrażniania i osłabiania błony śluzowej
Porzuć używki: alkohol i papierosy. Toksyczne związki zawarte w papierosach, e-papierosach oraz cygarach znacznie obniżają wydolność głosu i prowadzą do powstawania stanów nowotworowych krtani i płuc. Szczególnie niekorzystne jest jednoczesne picie alkoholu i palenie papierosów – sprzyja wnikaniu przez śluzówkę substancji rakotwórczych z dymu tytoniowego.
4. Zapobiegaj chrypce refluksowej
Odżywiaj się więc zdrowo, by zapobiec refluksowi krtaniowo-gardłowemu, który polega na cofaniu się zawartości z żołądka do przełyku, a nawet do dróg oddechowych. Objawia się częstą chrypką. Przewlekły podrażnia błonę śluzową gardła, krtani i przełyku. By go uniknąć, jedz małe porcje. Nie leż po posiłku. Ostatni jedz 3 godziny przed snem. Podczas snu głowa powinna znajdować się wyżej niż żołądek.
5. Dbaj o kondycję fałdów głosowych
Pokochaj sport, bo wpływa na prawidłową postawę ciała. Od niej zależy, czy głos wydobywa się swobodnie i naturalnie, czy też narząd głosu jest zmuszany do nadmiernego wysiłku. W strukturze fałdów głosowych znajdują się mięśnie i, podobnie jak wszystkie inne mięśnie w organizmie, dobrze reagują na regularne ćwiczenia fizyczne.
Świetną rozgrzewką przed mówieniem czy śpiewaniem są ćwiczenia fizyczne, np. krótkie ćwiczenia aerobowe. Taka praktyka szczególnie sprawdza się u kobiet – nawet tych o przeciętnej sprawności fizycznej.
6. Szanuj głos
Jeśli jest zmęczony długim mówieniem, pozwalaj mu na odpoczynek, nie mów nic przez kilka godzin. Częste chrząkanie jest szkodliwe dla głosu i naraża krtań na urazy. Zamiast odchrząkiwać, przełykaj ślinę lub napij się wody. Jeśli pracujesz w miejscu, w którym panuje ciągły hałas, stosuj zatyczki do uszu. Dzięki nim będziesz lepiej słyszeć swój głos.
Trening mózgu – na czym polega?
Stres to wróg. Jak sobie z nim radzić?
Anna Kacprzak ma kilkuletnie doświadczenie w pracy z pacjentami jako logopeda. Posłużyło jej to do stworzenia kursu on-line, który zawiera wynikające z siebie kolejne lekcje poprawy emisji głosu. Jeden z najważniejszych elementów nauki to ten uczący radzić sobie ze stresem.
Stres jest największym wrogiem zdrowego głosu: powoduje napięcie i przykurczenie mięśni głowy, barków, brzucha. Stanowią one pudło rezonansowe dla głosu. Poza odpowiednimi ćwiczeniami ważne są też codzienne praktyki, które pozwalają ograniczyć szkodliwy wpływ stresu:
1. Praktykuj wdzięczność
Wybieramy codziennie kilka powodów, co pozwala skupiać się na pozytywnych aspektach życia (sprawdź: na czym polega medytacja wdzięczności).
2. Zadbaj o wsparcie społeczne
Otaczaj się bliskimi, także zwierzętami. Sprawia to, że zdarzenia lub bodźce, które wywołują stres, są dla nas znacznie mniej dotkliwe.
3. Śmiej się i płacz – wyrażaj emocje
To najskuteczniejszy sposób na zdrowy głos. Nie ma dobrych i złych emocji. Nie bójmy się i nie wstydźmy wyrażać złości, żalu, a nawet rozpaczy. W dłuższej perspektywie jest to znacznie lepsze niż tłumienie emocji (zobacz: co to jest joga śmiechu i jak wykonać trening).
4. Nie gryź się w język
Zamiast powiedzieć, co naprawdę myślisz i czujesz. To niekorzystne dla ciebie, a tym samym dla twojego głosu. Zbadano, że płacz może być najlepszym sposobem na zmniejszenie napięcia i uwolnienie emocji. Jest nawet bardziej skuteczny niż śmiech. Chodzi tu o płacz połączony z emocjami, czyli prawdziwy, głęboki szloch.
Trening głosu – ćwiczenia na dykcję i emisję głosu
Nie zdajemy sobie sprawy, ile prostych trików, które można zastosować na co dzień, sprzyja poprawie emisji naszego głosu.
Ćwiczenia na dykcję
Na przykład, jeśli ktoś ma problem ze zbyt szybkim i niewyraźnym mówieniem, może spróbować czytania szeptem. Takie działanie automatycznie powoduje spowolnienie mowy.
By zadbać o lepszą dykcję, warto też czytać na głos tekst, ale pomijać wszystkie samogłoski. Następnie przeczytać tekst ponownie już ze wszystkimi głoskami. Efekt wyraźniejszej mowy jest natychmiastowy.
Oczywiście wymaga to regularnych ćwiczeń, ale nie zabierają one dużo czasu, a są skuteczne.
Anna Kacprzak zaleca też wszystkim osobom pracującym głosem, by stosowały trening głosu codziennie, przez kilka minut przed pracą, co zapobiegnie nadwyrężeniu głosu i doda mu mocy.
Jednak po zakończonych obowiązkach także należy wykonać kilka ćwiczeń po to, by „schłodzić” aparat głosu zmęczony wysiłkiem.
Ćwiczenie na emisję głosu z rurką
– Wkładamy rurkę o długości 35 cm i średnicy 1 cm (można kupić w sklepie z narzędziami i przyciąć, bo ta oryginalna to niepotrzebny spory wydatek) do butelki z wodą. Rurka nie dotyka dna. Następnie robimy przez rurkę wdech i wydech – z bąbelkami. Następnie dodajemy też dźwięk, potem imitujemy dźwięk syreny, obniżamy i podwyższamy tony – cały czas dmuchając w rurkę. Takie ćwiczenia na emisję głosu są bardzo popularne wśród wokalistów.
Nunchi, czyli sukces po koreańsku
Jak oddychać podczas mówienia?
– Moim pacjentom zalecam też, by starali się nie mówić do ostatniego tchu, bo to bardzo obciąża aparat głosu i męczy słuchaczy – mówi Anna Kacprzak.
Dobrą praktyką jest nabieranie powietrza co 5-6 słów, jak robili to charyzmatyczni mówcy, np. Steve Jobs czy Barack Obama. Mówiąc w ten sposób, zachowujemy naturalny cykl oddychania. Nasza mowa jest swobodna i płynna. Na koniec pocieszenie.
– Nieprawda, że trzeba urodzić się z głosem Gustawa Holoubka, by porywać tłumy. Kiedy to, co przekazujemy, odzwierciedla naszą pasję, dotyczy spraw, które są dla nas ważne, słuchacze będą pod wrażeniem – mówi Anna Kacprzak. Cóż, historia dowiodła tego wielokrotnie.
Zbadano, że ćwiczenie głosu polegające na parskaniu bardzo korzystnie wpływa na kondycję narządu głosu. Po 8 tygodniach regularnej praktyki u badanych samoistnie wchłonęły się polipy na fałdach głosowych – które były zakwalifikowane do leczenia chirurgicznego.
Przypisy:
[1] http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C29832%2Cco-glos-mowi-o-czlowieku-badaja-psychologowie-z-wroclawia.html
