Prawidłowe widzenie jest niezbędne w procesie uczenia się. Dziecko, które źle widzi, męczy się podczas czytania i pisania, nie nadąża za rówieśnikami w przyswajaniu wiedzy i może szybko zniechęcić się do nauki. Ale zaburzenia widzenia mogą także powodować rozdrażnienie, problemy z koncentracją i bóle głowy. Dlatego ważne jest, aby rodzice bacznie obserwowali swojego kilkulatka i gdy tylko zauważą jakieś problemy ze wzrokiem, jak najszybciej udali się z dzieckiem do okulisty.
Spis treści
Wady wzroku u dzieci – objawy, które powinny wzbudzić twoją czujność
Zwróć uwagę jeśli dziecko:
- podczas rysowania, pisania lub czytania pochyla się nad kartką bardzo nisko albo przeciwnie, odsuwa ją jak najdalej, przechyla nienaturalnie głowę, marszczy czoło, mruży oczy, robi dziwne miny, ustawia się do tekstu bokiem;
- oglądając telewizję przysuwa się maksymalnie blisko ekranu;
- podczas czytania skarży się na „przeskakujące literki”, czyta niechętnie lub – jeśli robi to na głos – „gubi” całe fragmenty teksty lub powtarza ten sam fragment, twierdzi, że jakieś słowo zniknęło, zamienia podobnie wyglądające litery np. p i b., nie nadąża z przepisywaniem z tablicy;
- ma problemy z wykonaniem zadań związanych z utrzymaniem równowagi np. trudno mu się nauczyć jazdy na rowerze, nie potrafi stać na jednej nodze, ma trudności z rzucaniem i łapaniem piłki, np. ucieka kiedy rzucasz ją do niego (może to wynikać z zaburzeń widzenia obuocznego – dziecko widzi dwie piłki i nie wie po którą powinno sięgnąć), nie potrafi zawiązać sznurówek;
- narzeka często na bóle głowy zwłaszcza w okolicy skroni i nad czołem;
- nie potrafi zapamiętać trasy np. stałej drogi do domu (problem z orientacją w przestrzeni);
- ma często czerwone oczy, skarży się na łzawienie lub/i swędzenie oczy – może to być objaw alergii lub zapalenia spojówek, które wymagają szybkiego leczenia;
- zrób przegląd zdjęć dziecka i wybierz te, na których widać efekt „czerwonych oczu”. Porównaj, czy światło odbija się w obydwu źrenicach tak samo. Jeśli zauważysz, że jedna źrenica ma białawy odcień i różni się od drugiej, pilnie skontaktuj się z okulistą – może to być objaw niedowidzenia lub poważnych zmian w siatkówce oka.
Wady wzroku u dzieci – jak sprawdzić czy dziecko dobrze widzi?
Radzi dr Anna Maria Ambroziak. – Jeżeli podejrzewasz, że dziecko może mieć problem z widzeniem, zrób prosty test (w formie zabawy): Pokaż dziecku obrazek, znak lub napis znajdujący się w dalszej odległości, zasłoń mu raz jedno raz drugie oko i zapytaj czy widziany obraz jest tak samo wyraźny. Jeśli dziecko powie, że jednym okiem widzi gorzej, może to wskazywać na różnowzroczność lub niedowidzenie jednego z oczu.
Jeśli zaobserwujesz takie lub inne niepokojące objawy, zgłoś się z dzieckiem do okulisty, który przeprowadzi specjalistyczne badanie oczu i wzroku. Jeśli wykryje jakąś chorobę oczu, zleci leczenie. Okulista lub optometrysta zdiagnozuje także pacjenta pod kątem wad wzroku takich jak:
– krótkowzroczność – (zwykle pojawia się ok 7-8 r.ż.). Ze względu na budowę gałki ocznej, dziecko widzi wyraźnie przedmioty, które są blisko, słabiej te, które znajdują się daleko;
– dalekowzroczność (nadwzroczność u dzieci) – najczęstsza wada wzroku małych dzieci. Dalekowzroczne dzieci bardzo dobrze widzą przedmioty oddalone, a niewyraźnie te, która znajdują się blisko;
– zaburzenia akomodacji (zmiana ostrości widzenia w zależności od patrzenia w dal i z bliska);
– różnowzroczność, czyli inna wada wzroku w każdym z oczu;
– astygmatyzm u dzieci – zwykle jest wadą wrodzoną. Dziecko widzi obraz zniekształcony, niewyraźny zarówno z bliska jak i daleka. Męczy go zwłaszcza patrzenie na przedmioty znajdujące się blisko, trudno mu zauważyć szczegóły i skupić się na nich;
– zez ukryty – nie widać go gołym okiem, dopiero specjalistyczne badanie może odkryć tę wadę wzroku. Takie dzieci mają problem z jednoczesnym patrzeniem obydwojgiem oczu. Podczas czytania czy pisania oczy szybko im się męczą.
Specjalista w zależności od wady wzroku dobiera odpowiednie okulary lub/oraz zaleca odpowiednie ćwiczenia usprawniające działania oczu.
Nawet jeśli nie zauważysz niepokojących symptomów, profilaktycznie wybierz się z dzieckiem do okulisty optymalnie do 4-6 r. ż. – Widzenie dziecka rozwija się od urodzenia do ok. 8 roku życia – tłumaczy dr Anna Maria Ambroziak – Proces ten mogą zaburzyć nie skorygowane wady wzroku, a szczególnie astygmatyzm i różnowzroczność. Dlatego powinno się kontrolować wzrok dziecka raz na rok, zwłaszcza przed rozpoczęciem nauki w szkole oraz w okresie wczesnoszkolnym. Niezależnie od wieku dziecka, każda wada wzroku musi zostać skorygowana, a badanie specjalistyczne powinno obejmować ocenę widzenia obuocznego.
Czy wiesz że…
- Jeśli jedno z rodziców ma wadę wzroku, to prawdopodobieństwo wystąpienia podobnej wady u dziecka rośnie. Warto więc szczególnie uważnie obserwować malca pod tym kątem i chodzić częściej do optometrysty lub okulisty.
- Liczba dzieci z krótkowzrocznością rośnie z roku na rok – obecnie małych krótkowidzów jest niemal 5 razy więcej niż jeszcze kilkanaście lat temu.
- Do ok. 8 r. ż. może występować tzw. nadwzroczność fizjologiczna – co oznacza, że dziecko aż do czasu prawidłowego ukształtowania się aparatu wzroku lepiej widzi przedmioty w oddali. Bywa to sporym problemem dla małego ucznia. Jeżeli zmuszony zostaje do kilkugodzinnej nauki, podczas której czyta czy pisze z bliska, to oczy muszą wykonać pracę, do której nie są gotowe. Mogą nie wytrzymać zbyt dużego obciążenia – wzrok może się pogorszyć. Czasami więc lekarz na jakiś czas przepisuje okulary (plusy), żeby odciążyć oczy i pomóc dziecku funkcjonować w szkole. Gdy wzrok się unormuje, okulary będzie można zdjąć.
- Prawie 50 proc. dzieci do 8. roku życia ma stałe lub okresowe problemy wynikające z zaburzeń akomodacji i widzenia obuocznego.
- 2 godziny przed komputerem kilkulatka zwiększają ryzyko wystąpienia krótkowzroczności nabytej o 50 procent!
Jak dbać o prawidłowy wzrok dziecka?
– Staraj się, by twoje dziecko było aktywne fizyczne – najlepiej, żeby jeździło na rowerze, grało w piłkę czy bawiło się jak najczęściej na dworze w naturalnym oświetleniu. Podczas biegania, skakania, obserwowania różnych obiektów w oddali, gałka oczna musi znajdować się w ciągłym ruchu, a wzrok koncentruje się na przedmiotach znajdujących się w różnych odległościach. To znakomity trening dla oczu. Zgodnie z zaleceniami konsultanta krajowego do spraw okulistyki, dzieci w okresie szkolnym powinny minimum 2 godziny dziennie przebywać na otwartej przestrzeni. Takie postępowanie zmniejsza ryzyko wystąpienia krótkowzroczności nabytej o 50 procent.
– Ograniczaj czas, który dziecko spędza przy tablecie, laptopie lub smartfonie. A jeśli mały uczeń musi z niego korzystać, wprowadzaj systematyczne przerwy, podczas których dziecko powinno spoglądać w dal (powyżej 6 metrów) – poproś np. żeby podeszło do okna i policzyło wrony na trawniku, albo drzewa na horyzoncie.
– Pilnuj, by dziecko oglądało telewizję z odległości nie mniejszej niż 2,5 m.
– Zatroszcz się o prawidłowe oświetlenie biurka czy stołu do pracy. U dziecka praworęcznego lampka zapewniająca oświetlenie punktowe powinna znajdować się po jego lewej stronie, a leworęcznego po prawej. Najlepsza odległość między lampą a biurkiem to 40-50 cm. Dobrze, żeby blat biurka był matowy, ponieważ błyszczące powierzchnie generują dodatkowe odbicia światła, które męczą wzrok.
– Dbaj, by w diecie dziecka nie zabrakło różnokolorowych warzyw i owoców (antyoksydanty), ryb (kwasy omega) oraz orzechów i nasion bogatych w zdrowe tłuszcze.
– Naucz dziecko popijać wodę – często i małymi łykami. Zadbaj o to, żeby na biurku zawsze stała szklanka wody. Dobrze nawodniony organizm to dobrze nawodnione śluzówki także te, które otaczają oko – dzięki temu gałki oczne są lepiej nawilżone i lepiej funkcjonują.
