Spośród 20 gatunków dyni piżmowa wyróżnia się niewielkimi rozmiarami, gruszkowatym kształtem, żółtopomarańczową barwą i delikatnym smakiem przypominającym masło orzechowe. Bardzo dobrze znosi przechowywanie, warto więc zrobić zapasy na zimę!
Spis treści
Dynia piżmowa – właściwości
Żółtopomarańczowy kolor dynia zawdzięcza beta-karotenowi, czyli prowitaminie A. Ma ona silne działanie antyoksydacyjne (niszczy nadmiar wolnych rodników, które mogą m.in. uszkadzać DNA komórek). Dynia zawiera także sporo witamin z grupy B, w tym kwasu foliowego oraz błonnika. Warto podkreślić, że dynia nie traci wartości odżywczych wskutek obróbki termicznej – surowa jest tak samo wartościowa pod względem odżywczym jak gotowana czy pieczona.
Niska kaloryczność dyni piżmowej (tylko 44kcl / 100 g) sprawia, że warto ją uwzględnić w diecie redukcyjnej, tym bardziej że wysoka zawartość błonnika wydłuża poczucie sytości. Ponadto dzięki błonnikowi dynia „smakuje” także bakteriom jelitowym, które m.in. wspomagają trawienie oraz wspierają układ odpornościowy. Ale uwaga, do dyni piżmowej z ostrożnością powinny podchodzić osoby cierpiące na SIBO (przerost bakteryjny w jelicie cienkim). Ten akurat rodzaj dyni zawiera sporo szybko fermentujących węglowodanów (konkretnie polisacharydów i polioli). Ich spożycie może nasilać objawy SIBO.
Czy trzeba obierać dynię piżmową przed gotowaniem lub pieczeniem?
Dynia piżmowa ma wprawdzie niezbyt grubą skórkę, ale za to dość twardą. Dlatego jej obranie na surowo może okazać się trudne. Dobra wiadomość jest taka, że pod wpływem wysokiej temperatury skórka mięknie. Dlatego lepiej usunąć ją dopiero po ugotowaniu lub upieczeniu dyni.
Dynię można upiec po przekrojeniu na pół i wydrążeniu nasion lub pokrojoną na kawałki. Aby nie wyschła w czasie pieczenia, dobrze jest skropić ją oliwą z oliwek lub olejem z pestek winogron. Upieczoną skórkę można łatwo oddzielić przy użyciu noża lub łyżki stołowej. Obieranie dyni piżmowej nie jest jednak konieczne. Kto chce, może zjeść dynię piżmową ze skórką, ponieważ jest ona jadalna. Trzeba tylko pamiętać, by przed pieczeniem lub gotowaniem dokładnie ją umyć.
Hummus z dyni piżmowej
Składniki:
- nieduża dynia piżmowa (ok. 700 g)
- ząbek czosnku
- 1 cytryna
- 3 łyżki pasty tahini
- słodka papryka w proszku
- sól do smaku
- odrobina oliwy z oliwek do skropienia dyni
- świeża kolendra
- czarny sezam do posypania
Wykonanie:
Dynię umyj, usuń nasiona, pokrój, skrop oliwą z oliwek i upiecz w piekarniku do miękkości (ok. 30 min. w 180 st. C). Po upieczeniu ostudź i usuń skórkę.
Upieczoną dynię zblenduj z przeciśniętym przez praskę czosnkiem, sokiem z cytryny, pastą tahini i kolendrą. Dopraw solą i ostrą papryką w proszku. Posyp sezamem.
Zupa krem z dyni piżmowej
Składniki:
- spora dynia piżmowa (ok. 1,5 kg)
- ok. 2 litry wody
- 2-3 ząbki czosnku
- nieduża cebula
- kawałek świeżego imbiru
- 1 papryczka chili (bez nasion)
- mleczko kokosowe, śmietana (opcjonalnie)
- sól i pieprz czarny do smaku
- curry (opcjonalnie)
- natka pietruszki
Wykonanie:
Umyj dynię, wyrzuć nasiona, pokrój w „uśmiechy” i upiecz w piekarniku (ok 30 min. w 180 st. C). Po upieczeniu zdejmij skórkę, a miąższ włóż do garnka. Podsmaż na oleju rzepakowym pokrojoną cebulę, a gdy się zrumieni, wrzuć drobno posiekany czosnek, utarty imbir i chili. Podsmaż jeszcze przez chwilę. Dodaj do garnka z upieczoną dynią i zalej wodą. Gdy zacznie wrzeć, gotuj jeszcze przez 5 minut.
Zmiksuj na aksamitną masę i dodaj mleko kokosowe. Posyp posiekaną natką pietruszki
Zupa krem z dyni smakuje najlepiej z grzankami z razowego chleba lub bagietki albo groszkiem ptysiowym.
Sałatka z pieczoną dynią piżmową i czarną soczewicą
Składniki:
- 20 dag czarnej soczewicy (kawiorowa)
- 1 średnia dynia piżmowa
- glony kombu (opakowanie)
- masło klarowane
- kolendra
- rukola, sałata masłowa i rzymska
- czosnek
- oliwa z oliwek
- ocet jabłkowy
- musztarda
- cytryna
- syrop z agawy
- kumin mielony
- cynamon
- orzechy piniowe (garść)
Wykonanie:
Soczewicę namocz na noc (lub przynajmniej na 2-3 godziny) i ugotuj z dodatkiem kombu – tak, aby była miękka ale się nie rozpadła (ok. 20 min.). Odsącz.
Dynię pokrój w „uśmiechy”, polej masłem klarowanym wymieszanym z cynamonem i piecz do miękkości.
Przygotuj dressing: wymieszaj oliwę z oliwek z przeciśniętym przez praskę czosnkiem, octem jabłkowym, musztardą, sokiem z cytryny i syropem z agawy.
Soczewicę podsmaż krótko na maśle klarowanym z kuminem. Ułóż na talerzu obok dyni, polej dressingiem i posyp uprażonymi na suchej patelni orzeszkami. Podawaj z sałatą.
Ciasto z dyni piżmowej
Składniki:
- 2,5 szklanki dyni piżmowej startej na tarce o dużych oczkach
- 2 szklanki mąki
- 3 jajka
- 1/2 kostki masła
- 3/4 szklanki cukru
- 1/2 szklanki kakao
- cukier waniliowy
- łyżeczka sody oczyszczonej
Wykonanie:
Jajka ubij z cukrem, dodaj stopione masło. Następnie wsyp mąkę, sodę, cukier, kakao i wszystko wymieszaj. Dodaj startą dynię, wymieszaj i przełóż masę do foremki wyłożonej papierem. Piecz ok. 1 godzinę w temperaturze 180 stopni C.
Kopytka z dynią piżmową, masłem i cynamonem
Składniki:
- 300 g ugotowanej w osolonej wodzie lub upieczonej w piekarniku dyni piżmowej (wcześniej trzeba usunąć nasiona i skórkę)
- 300 g ugotowanych ziemniaków
- 160 g mąki pszennej
- 2 jajka
- masło do polania
- 1/2 łyżeczki cynamonu mielonego
- łyżeczka miodu (opcjonalnie)
- garnek z wrzątkiem do gotowania kopytek
Wykonanie:
Ugotowaną lub upieczoną dynię piżmową wyłóż na stolnicę wraz z przeciśniętymi przez praskę ziemniakami. Dodaj jajka i mąkę. Zagnieć ciasto. Powinno być zwarte, tak aby dało się formować. Jeśli jest zbyt rzadkie, dodaj trochę mąki.
Podziel ciasto na 4 kawałki. Każdy oprósz mąką i uformuj z niego wałeczek o średnicy ok. 2 cm. Następnie pokrój wałeczek na kawałki o długości ok. 1,5 cm.
W rondelku rozpuść masło i dodaj do niego cynamon (opcjonalnie trochę miodu).
Wrzucaj kopytka do osolonej, wrzącej wody i gotuj ok. 3 minuty. Polej ugotowane kopytka sosem z masła i cynamonu.
