Żurawina to owoc znany raczej wszystkim, aczkolwiek w kuchni nie jest wykorzystywany tak często, jak inne owoce. A szkoda, bo zawiera istne bogactwo przeróżnych składników o dobroczynnym wpływie na nasze zdrowie.
Owoc żurawiny zawiera:
- białka
- węglowodany
- błonnik
- flawonoidy – antocyjany, flawonole, taniny
- polifenole
- kwasy organiczne – cytrynowy, chininowy, jabłkowy, benzoesowy, galusowy, hipurowy
- witaminy – B1, B2, P, C, karoten
- minerały – żelazo, sód, potas, magnez, wapń, fosfor, jod, cynk
Jednym z ważniejszych składników żurawiny są proantocyjanidyny (PAC), których stężenie jest tu wyższe niż w innych owocach, takich jak czarne jagody, truskawki, maliny czy jeżyny. To one przede wszystkim decydują o leczniczym wykorzystaniu żurawiny w zapaleniu pęcherza moczowego, z czego zresztą owoce żurawiny są najbardziej znane.
Nie wszyscy wiedzą jednak o tym, że żurawina to nie tylko znakomite remedium na kłopoty z pęcherzem moczowym. W medycynie ludowej owoce żurawiny stosowano w leczeniu między innymi przeziębienia, anginy, stanów zapalnych jamy ustnej, wrzodów przewodu pokarmowego, reumatyzmu, a nawet chorób serca. Służyła jako doskonałe źródło witamin i dobry środek na wzmocnienie odporności. Sokiem żurawinowym przemywano i odkażano rany.
Dzisiejsza medycyna potwierdza prozdrowotne działanie żurawiny. Jej korzystny wpływ nie ogranicza się tylko do układu moczowego. Ma silne właściwości antyoksydacyjne, pomaga obniżyć ciśnienie krwi, obniża poziom „złego” cholesterolu, działa ochronnie na naczynia krwionośne. Reguluje przemianę materii i pomaga usuwać toksyny z organizmu.
Po domowe przetwory z żurawiny sięgamy zazwyczaj w okresie świątecznym, gdy wzbogacamy nią dania mięsne lub sałatkę śledziową. Tymczasem jej kwaskowaty smak dobrze komponuje się nie tylko z mięsem – pasuje także do innych potraw. Warto zatem włączyć przetwory z żurawiny do swojego jadłospisu i spożywać je częściej niż tylko okazjonalnie.
Spis treści
Co można zrobić z żurawiny?
W kuchni możemy wykorzystywać zarówno świeże, jak i suszone owoce żurawiny. Ze świeżej żurawiny warto samodzielnie przygotować np. konfiturę. Oto proste przepisy z żurawiną, do których nie potrzebujemy ani wielu składników, ani specjalnych umiejętności.
Konfitura z żurawiny
Konfitura z żurawiny jest bardzo prosta w wykonaniu. Do jej przygotowania wystarczą owoce i cukier. Możemy użyć świeżych owoców lub mrożonych. Jeśli mamy świeżą żurawinę, należy ją uprzednio przemrozić.
Świeże owoce żurawiny myjemy pod zimną wodą i przebieramy, aby odrzucić zepsute oraz usunąć ewentualne zanieczyszczenia (listki, drobne gałązki). Żurawinę umieszczamy w woreczku do mrożenia i wkładamy do zamrażalnika, najlepiej na noc. Przed robieniem konfitury nie trzeba jej rozmrażać.
Składniki:
- 500 g owoców żurawiny
- 500 g cukru – jeśli nasza konfitura ma być bardziej kwaśna, można użyć mniej cukru – 300 lub 400 g
Żurawinę z cukrem umieszczamy w garnku o grubym dnie i zagotowujemy na średnim ogniu. Po chwili owoce zaczną pękać, a cukier będzie się rozpuszczał. Konfiturę gotujemy na małym ogniu, od czasu do czasu mieszając ją drewnianą łyżką, przez około 30–40 minut, aż odparuje woda. Garnka nie przykrywamy. Konsystencja konfitury powinna być dość gęsta.
Gorącą konfiturę umieszczamy w czystych wyparzonych słoiczkach i szczelnie zakręcamy. Jeśli chcemy przechowywać ją przez dłuższy czas, warto dodatkowo ją zapasteryzować – w piekarniku lub w garnku z gotującą się wodą.
Do czego można wykorzystać konfiturę z żurawiny? Najlepiej nadaje się do pieczonych mięs, a zwłaszcza kaczki oraz dziczyzny. Doskonale komponuje się również z serami. Grillowany ser typu camembert, oscypek lub halloumi z konfiturą żurawinową to prawdziwy rarytas.
Kwaskowata żurawina świetnie przełamuje smak słodkich deserów. Można ją wykorzystać do tortów lub innych ciast z kremem. Stanowi smaczny dodatek do słodkich naleśników lub placków. Nie potrzeba jej dużo, ponieważ słodko-cierpki smak nie powinien zdominować dania – wystarczy niewiele, aby potrawa zyskała na jakości. Żurawina nada jej nie tylko smaku, ale również zapewni apetyczny wygląd i, oczywiście, sporo korzyści dla zdrowia.
Żurawina w słoiku
Jeszcze prostszym sposobem na przetwory z żurawiny jest żurawina w słoiku. Nie trzeba jej nawet pasteryzować, cukier wystarczy jako środek konserwujący. Dodajemy go jednak w dość sporej ilości, w proporcji 1 : 1, czyli tyle samo cukru, ile owoców.
Składniki:
- 1 kg świeżych owoców żurawiny
- 1 kg cukru
Żurawinę oczyszczamy i myjemy, po czym osuszamy papierowym ręcznikiem. Należy to zrobić bardzo dokładnie, ponieważ nieosuszone owoce mogą potem sfermentować. Żurawinę blendujemy na gładką masę w blenderze i bardzo dokładnie mieszamy z cukrem. Masę przekładamy do czystych, wyparzonych słoiczków, szczelnie zakręcamy i gotowe! Taki produkt najlepiej przechowywać w lodówce albo zimnej piwnicy.
Żurawina w słoiku wykonana bez pasteryzacji zachowuje o wiele więcej wartości odżywczych i witamin. Możemy wykorzystywać ją do takich samych celów jak konfiturę żurawinową, chociaż wyglądem przypomina raczej dżem. Do celów leczniczych można ją mieszać z wodą i pić, np. przy zapaleniu pęcherza moczowego lub przy przeziębieniu.
Ciasto kruche z żurawiną i bezą
Żurawina może stanowić składnik wielu różnych ciast. Bardzo dobrze się sprawdza jako kwaśny „przełamywacz” słodkiego smaku. Dobrym pomysłem jest więc przygotowanie ciasta kruchego z żurawiną i bardzo słodką bezą, w którym oba smaki świetnie się komponują.
Składniki na ciasto:
- 300 g mąki pszennej lub orkiszowej
- 250 g zimnego masła
- 4 żółtka
- 80 g cukru
- 1 łyżka kwaśnej śmietany 18%
- łyżeczka proszku do pieczenia
- cukier waniliowy
Do mąki dodajemy posiekane zimne masło, cukier, cukier waniliowy i proszek do pieczenia, zagniatamy składniki na jednolite ciasto, pod koniec dodajemy żółtka i śmietanę. Z ciasta formujemy kulę i umieszczamy ją w lodówce na 30 minut albo w zamrażarce na 15 minut.
Składniki na bezę:
- 4 białka
- szklanka cukru
- łyżeczka mąki ziemniaczanej
- łyżeczka soku z cytryny
- szczypta soli
Białka z solą miksujemy na sztywną pianę, dodajemy stopniowo cukier, aż piana będzie lśniąca i bardzo gęsta. Pod koniec dodajemy mąkę ziemniaczaną i sok z cytryny.
Dodatkowo potrzebujemy około 400 g świeżych lub mrożonych owoców żurawiny, 2 łyżek kaszy manny i 2 łyżek mąki ziemniaczanej.
Prostokątną lub okrągłą formę do ciasta wykładamy papierem do pieczenia. Ciasto dzielimy na dwie części. Większą częścią wylepiamy spód formy (ciasto można pokroić w plastry, żeby łatwiej i dokładniej wylepić formę) i podpiekamy ciasto w piekarniku, w temperaturze 180 stopni, przez 20 minut, aż się lekko zarumieni. Mniejszą część ponownie umieszczamy w zamrażalniku.
Podpieczone ciasto posypujemy kaszą manną, wykładamy na nie żurawinę wymieszaną z mąką ziemniaczaną, na owoce wykładamy bezę i jako ostatnią warstwę ścieramy na tarce drugą część zimnego ciasta. Pieczemy w temperaturze 180 stopni, przez około 40 minut, aż wierzchnia warstwa ciasta osiągnie złocisty kolor. Smacznego!
Jak wykorzystać suszone owoce żurawiny?
Suszone owoce żurawiny są również bardzo smaczne i zdrowe, chociaż najczęściej zawierają dodatek cukru. Można je traktować jak zdrową przekąskę – zastępnik słodyczy. Świetnie się sprawdzają jako dodatek do owsianki, jaglanki, smoothie, koktajli oraz słodkich deserów.
Nadają się również do dań wytrawnych. Mogą być składnikiem sałatek, sosów, farszu do mięsa czy różnych wypieków. Suszoną żurawinę można dodawać do chleba, jeśli pieczemy go sami. Pasuje także do ciast jogurtowych, ciasteczek owsianych, muffinek, babeczek i świątecznych serników.
Warto zatem mieć żurawinę pod ręką, szczególnie jeśli lubimy eksperymentować ze smakami i łączyć je w niecodzienne zestawienia. W postaci suszonej lub mrożonej można przechowywać ją długo i sięgać po nią zawsze, jeśli mamy ochotę na jakieś wykwintne danie ze zdrowym, słodko-kwaśnym dodatkiem.
Zobacz również: Jak zrobić domowy kisiel z żurawiny?
Źródła:
- Karabela, M. (2013). Żurawina – cytryna dla ubogich. Pobrane z: LINK
- Winiary. (b.d.). Jak zrobić żurawinę na zimę? Pobrane 22 października 2023 z: LINK
