Bakłażan (psianka podłużna, oberżyna), zwany gruszką miłości. Kształtem przypomina nieco cukinię, choć nie ma z nią wiele wspólnego. Bliżej mu do… pomidora i ziemniaka. Jest bowiem ich krewniakiem, należy do tej samej rodziny roślin psiankowatych. Z botanicznego punktu widzenia bakłażan wcale nie jest warzywem, a owocem (jagodą). Ma fioletową, sprężystą, gładką, lśniącą skórkę i miąższ o charakterystycznym smaku z nutą goryczy. Średni owoc (240 g) ma zaledwie 62 kcal, 2,6 g białka, śladowe ilości tłuszczów, ok. 9 g węglowodanów i aż 6 g błonnika. Dzięki temu może wspomagać odchudzanie i oczyszczanie organizmu z toksyn.
Reguluje też pracę przewodu pokarmowego i może zapobiegać zaparciom. Ma także działanie moczopędne, rozkurczowe i rozluźniające. A to nie jedyne zalety oberżyny. Jej fioletowa skórka pełna jest prozdrowotnych antocyjanów o właściwościach przeciwutleniających, antyalergicznych, przeciwgrzybiczych i przeciwwrzodowych. Uszczelniają one naczynia krwionośne, zapobiegając krwawieniom. W skórce bakłażana, znajduje się także inny przeciwutleniacz – nasunin. Pomaga on usuwać z organizmu wolne rodniki powodujące starzenie się skóry.
Miąższ bakłażana zawiera z kolei potas, fosfor, żelazo i wapń. Jest jednak dość skromnym źródłem witamin z grupy B, a także witaminy A i C. Nie przyjdzie nam więc raczej z pomocą, gdy będziemy chcieli uzupełnić ewentualne niedobory witamin w organizmie jesienią i zimą. Choć wtedy warto włączyć bakłażany do diety ponieważ dzięki zawartym w nim substancjom pomaga zwalczać wirusy i bakterie.
Spis treści
Na zdrowie
W Nigerii bakłażany stosuje się jako środek przeciwreumatyczny i przeciwdrgawkowy. Tę ostatnią właściwość potwierdzono zresztą naukowo w badaniach na myszach. Okazało się, że oberżyna zawiera skopoletynę i skoporon – substancje, które wyraźnie hamują drgawki przy padaczce u zwierząt laboratoryjnych. Dzięki tym właściwościom bakłażany można włączyć do diety ketogennej zalecanej przy terapii lekoopornej padaczki u dzieci.
W tradycyjnej medynie koreańskiej suszonymi bakłażanami leczy się lumbago. Zewnętrznie stosuje się je w formie okładów przy reumatyzmie i oparzeniach.
Zaletą bakłażana jest jego zdolność do obniżania ciśnienia tętniczego i redukcji poziomu cholesterolu we krwi. Potwierdzają to badania publikowane w National Cancer Institute. Okazuje się, że regularne jedzenie bakłażanów zmniejsza ryzyko chorób serca i układu krążenia oraz nowotworów.
Ale uwaga! Bakłażan jest dość ciężkostrawny. Po jego spożyciu u niektórych osób mogą pojawić się gazy i wzdęcia. Lepiej więc nie podawać dań z bakłażanem małym dzieciom, osobom cierpiącym na choroby wątroby i trzustki oraz chorym na dnę moczanową. Warzywa należące do roślin psiankowatych mogą bowiem nasilać dolegliwości przy podagrze.
Dla zakochanych
Bakłażan bywa nazywany „gruszką miłości” nie bez powodu. W wielu kulturach jest bowiem uważany za silny afrodyzjak. Już sam obłędny kształt rozpala zmysły. Miąższ zawiera argininę, uznawaną za naturalny środek wspomagający potencję, a potas, magnez oraz wapń, wpływają na poprawę sprawności seksualnej.
Uwaga!
Podobnie jak pomidory, bakłażany zyskują po przetworzeniu. Badania naukowe potwierdzają, że grillowane lub duszone oberżyny są znacznie zdrowsze od tych surowych. Nawiasem mówiąc bakłażany nie powinny być jedzone na surowo. Zawierają bowiem toksyczną solaninę, tę samą, którą znajdziemy w zielonej skórce ziemniaka. Traci ona toksyczność pod wpływem wysokiej temperatury.
Potrawy z bakłażanem
Popularny we Włoszech, w Polsce bakłażan jest niedoceniany i raczej omijany. A szkoda, bo dobrze przyrządzony naprawdę wybornie smakuje. Najlepsze są dojrzałe, niezbyt twarde owoce z błyszczącą, napiętą, niepomarszczoną skórką, pod naciskiem lekko się uginającą. Warto wybierać średnie i mniejsze sztuki, bo mają mniej goryczki. Najlepiej trzymać je w cieniu, w temperaturze pokojowej i przyrządzić jak najszybciej po zakupie! Bakłażany nie nadają się do długiego przechowywania, bo tracą smak i konsystencję. W lodówce można je trzymać najwyżej 2-3 dni.
Mała popularność oberżyny może być związana także z charakterystyczną goryczką, wyczuwalną w miąższu. Na szczęście można się jej pozbyć. Wystarczy pokroić bakłażana w plastry i posolić. Pozostawić na kilkanaście minut, by puścił sok. Potem osuszyć plastry papierowym ręcznikiem. Można też skropić bakłażana sokiem z cytryny, pozostawić na pół godziny. Opłukać pod bieżącą wodą, a następnie osuszyć ręcznikiem papierowym, a potem grillować.
Młodych bakłażanów nie trzeba obierać ze skórki, ze starszych można ją usunąć po upieczeniu.
Solenie bakłażana przed smażeniem ma także dodatkowe znaczenie. Sprawia że miąższ nie chłonie tak dużo tłuszczu w trakcie smażenia. Nieposolony smażony bakłażan może być prawdziwą ociekającą tłuszczem bombą kaloryczną.
1. Dip do chlebka pita
Składniki:
- 2 średnie bakłażany
- 3 łyżki oliwy
- sok świeżo wyciśnięty z cytryny
- 2 ząbki czosnku
Jak to zrobić?
Nagrzać piekarnik do temp. 200 stopni. Bakłażany umyć, nie obierać, położyć na blaszce i nakłuć w kilku miejscach widelcem. Piec do miękkości, wystudzić, obrać ze skórki, a miąższ pokroić na kawałki. Przełożyć na sito i odcedzić z nadmiaru soku. W misce rozgnieść bakłażany widelcem, dodać oliwę, sok z cytryny i czosnek. Wszystko wymieszać. Przełożyć do salaterki . Podawać z przyrumienionym chlebkiem pita.
2. Sałatka z bakłażanem i sosem pesto
Składniki:
- 2 średnie bakłażany
- papryka czerwona
- 2 garści młodych liści szpinaku
- 2 łyżki pesto
- sok z cytryny
Jak to zrobić?
Nagrzać piekarnik do temp. 200 stopni. Paprykę umyć, osuszyć, położyć na blaszce i piec ok. 30 min. aż skórka zacznie pękać. Przykryć folią aluminiową i odstawić na 10 min. do ostygnięcia. Następnie obrać paprykę ze skórki, usunąć pestki pod bieżącą wodą i pokroić ją na mniejsze kawałki. Bakłażana przekroić na pół, położyć na blaszce skórką do dołu. Piec ok 15 min. aż zmięknie, następnie pokroić na mniejsze kawałki. W misce wymieszać paprykę, bakłażana i szpinak. Sos pesto wymieszać z sokiem z cytryny. Polać sałatkę sosem
3. Faszerowany bakłażan
Składniki:
- czerwona papryka
- 150 g kaszy bulgur
- 2 średnie bakłażany
- 50 g orzechów włoskich
- 125 g pokruszonego sera koziego
Jak to zrobić?
Nagrzać piekarnik do temp. 200 stopni. Paprykę umyć, osuszyć, położyć na blaszce i piec ok. 30 min. aż skórka zacznie pękać. Przykryć folia aluminiową i odstawić na 10 min. do ostygnięcia. Obrać paprykę ze skórki i usunąć pestki, a następnie pokroić paprykę w paski. Wsypać bulgur do małej miski i zalać wrzątkiem. Odstawić na 30 min. Bakłażana przekroić na pół. Ostrym nożem wyjąć miąższ (uważając żeby nie przeciąć skórki) i pokroić w kostkę. Wydrążone skórki odłożyć na później. Odsączyć bulgur, wymieszać z bakłażanem, papryką, orzechami i kozim serem. Farszem napełnić bakłażanowe łódeczki. Ułożyć je na blaszce. Piec 20-30 min., aż ser się rozpuści. Podawać gorące.
4. Kawior z bakłażanu
Składniki:
- 3-4 średnie bakłażany
- 3 cebule
- 3-4 pomidory
- 3 łyżki oleju
- 2 ząbki czosnku
- sól
- pieprz
- sok z cytryny
- koperek
Jak to zrobić?
Nagrzać piekarnik do temp. 200 stopni. Na blaszce położyć bakłażana upiec w piekarniku, obrać ze skórki i drobno posiekać. Drobno posiekaną cebulę podsmażyć na oleju, dodać posiekany czosnek i pokrojone bakłażany oraz obrane ze skórki bakłażany. Doprawić solą i pieprzem, wszystko poddusić kilka minut. Na koniec skropić sokiem z cytryny. Podawać na ciepło lub na zimno posypane koperkiem.
5. Zapiekanka z bakłażanem
Składniki dla dwóch osób:
- 3-4 ugotowane młode ziemniaki
- średni bakłażan
- 125 g (kulka sera mozzarella)
- 2 średnie pomidory
- bazylia
- tymianek
- oregano
- 2 łyżki oliwy
- sól i pieprz do smaku
- garść rukoli, roszponki lub miksu sałat
Jak to zrobić?
Ziemniaki i pomidory pokroić w plastry. Bakłażan pokroić w plastry i posolić. Nagrzać piekarnik do temp. 180 stopni. Blaszkę wysmarować tłuszczem, ułożyć na niej naprzemiennie pokrojone w plastry, ugotowane ziemniaki, plastry bakłażana. Całość polać oliwą, posypać ziołami, doprawić solą i pieprzem. Wstawić do nagrzanego piekarnika. Piec ok 30 minut. Wyjąć, posypać pokrojonym w kostkę serem mozzarella. Wstawić do piekarnika jeszcze na 5-10 min. Podawać z rukolą lub sałatą.
Bibliografia:
- Friedman M. Chemistry and anticarcinogenic mechanisms of glycoalkaloids produced by eggplants, potatoes, and tomatoes. J Agric Food Chem. 2015 Apr 8;63(13):3323-37..
- HUNG HC., Harvard School of Public Health Reports: Eating nutrient-rich vegetables like eggplant can reduce the incidence of chronic diseases like stroke and cancer. in a paper published in the november 2004 issue of the „Journal of the National Cancer Institute,”
- Lewkowicz-Mosiej T. Apteka w Polu i w ogrodzie. Proszyński i S-ka 2001
- Lo Scalzo R1, Fibiani M, Mennella G, Rotino GL, Dal Sasso M, Culici M, Spallino A, Braga PC. Thermal treatment of eggplant (Solanum melongena) increases the antioxidant content and the inhibitory effect on human neutrophil burst. Agric Food Chem. 2010 Mar 24;58(6):3371-9.
- Raychaudhuri U., Falchi M., Bertelli A., Braga PC., Das DK. Cardioprotective properties of raw and cooked eggplant (Solanum melongena L). Food Funct. 2011 Jul;2(7):395-9.
