Spis treści
Rabarbar – owoc czy warzywo?
Amatorzy rabarbaru darzą go sentymentem, ponieważ przypomina im smaki dzieciństwa: surowe kawałki łodyg maczane w cukrze, kruche lub drożdżowe ciasto z rabarbarem oraz kompot z rabarbaru. Z jego łodyg, zwanych także ogonkami liściowymi, sporządza się także kisiele, galaretki, musy, przetwory na zimę oraz wina.
Rabarbar dobrze komponuje się także z truskawkami oraz malinami – zarówno w ciastach, jak i przetworach. Właśnie ze względu na to „słodkie” przeznaczenie – chociaż można go także dodawać do sałatek i mięs – rabarbar bywa mylnie uważany za owoc. Zgodnie z systematyką rabarbar jest warzywem (byliną) należącym do rodziny rdestowatych. Jego mniej znana nazwa to rzewień.
Uwaga!
Nie powinno spożywać się liści rabarbaru, ponieważ są one trujące. Nie należy także przyrządzać potraw z rabarbaru w aluminiowych garnkach gdyż metal pod wpływem kwasu z soku rabarbarowego utlenia się i przedostaje do potrawy.
Szparagi dobre na obrzęki
Rabarbar: z Chin do Europy
Nazwa rabarbar, po łacinie Rheum, pochodzi podobno od słowa Rha – łacińskiej nazwy rzeki Wołgi, której brzegi roślina ta porastała. Stąd więc wiadomo, że pochodzi ona z terenów, przez które rzeka ta przebiega, ale jej zasięg był i jest znacznie szerszy i obejmuje także rejony Azji Środkowej i Południowej.
Pierwsze zapiski o rabarbarze pochodzą z 2700 roku p.n.e. Wynika z nich, że rabarbar był już wówczas znany i uprawiany w Chinach w celach leczniczych. Do dziś zresztą w Państwie Środka uważany jest za jedną z najważniejszych roślin leczniczych. Do Europy trafił dzięki podróżnikowi Marco Polo, który przemierzając jedwabny szlak dotarł do Chin i tam poznał właściwości rabarbaru. W Polsce rzewień pojawił się jednak dopiero około wieku XVII lub XVIII.
Natka pietruszki – sprawdź przepisy z natką!
Rabarbar – jakie składniki odżywcze kryje?
Poza walorami smakowymi rabarbar posiada także wiele składników odżywczych, choć zdaniem Marii Szustakowskiej-Chojnackiej, autorki książki ”100 roślin w twojej kuchni” ich wartość odżywcza, nie jest zbyt duża ze względu na zbyt małą zawartość w roślinie.
I tak 100 g rabarbaru dostarcza:
- 10 µg witaminy A
- 9 mg witaminy C
- 0,18 mg witaminy E
- 136 mg potasu
- 52 mg wapnia
- 24 mg fosforu
- 13 mg magnezu
- 0,6 mg żelaza
* Źródło: Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, wyd. Lekarskie PZL
Stosunkowo dużo znajduje się w rabarbarze błonnika pokarmowego (3,2 g na 100 g), co w połączeniu z niską kalorycznością – tylko 15 kcal w 100 gramach sprawia, że warzywo to pomaga w odchudzaniu i utrzymaniu szczupłej sylwetki.
Rabarbar jest także źródłem flawonoidów i polifenoli, wykazujących działanie przeciwutleniające i dzięki temu zmniejszające ryzyko wystąpienia nowotworów i chorób układu krwionośnego.
Poza dobroczynnymi składnikami, rabarbar, podobnie jak szpinak i szczaw, zawiera także spore ilości szkodliwego kwasu szczawiowego.
Warzywo nie dla każdego?
Ze względu na zawartość szczawianów, które są jedną z przyczyn powstawania kamieni nerkowych, nie zaleca się zbyt częstego jedzenia rabarbaru przez osoby cierpiące na choroby nerek, choroby o podłożu reumatoidalnym (dna moczanowa, zapalenie stawów) oraz przez małe dzieci (uszkadza zęby i niekorzystnie wpływa na kości). Jego duża ilość w diecie może powodować wypłukiwanie wapnia i magnezu z organizmu oraz osłabienie układu kostnego.
Tylko minimalne ilości rabarbaru mogą jeść także kobiety w ciąży i karmiące piersią. Szkodliwe substancje mogą bowiem przenikać do mleka i powodować u dziecka biegunkę.
Rada:
Aby ograniczyć niekorzystne działanie kwasu szczawiowego warto dodawać do potraw przyrządzanych z rabarbaru mleko lub śmietanę lub pić je po jego zjedzeniu.
Wiosenne przepisy z nowalijkami
Rabarbar – czy ma właściwości lecznicze?
Znanych jest kilkadziesiąt gatunków rabarbaru. Niektóre źródła podają, że jest ich 20, inne, że 40. Jeszcze inne mówią nawet o 60.
Pesto z liści rzodkiewki – sprawdź przepis
Najpopularniejsze odmiany rabarbaru
- palczasty (zwany także dłoniastym)
- kędzierzawy
- lekarski (zwany także chińskim)
- ogrodowy
Nie wszystkie mają te same w właściwości – ogrodowy ma zastosowanie przede wszystkim kulinarne, lekarski, jak sama nazwa wskazuje, medyczne.
W medycynie chińskiej ten ostatni zaliczany jest do kanonu najważniejszych chińskich ziół leczniczych. Odmiana ta może mieć nawet do trzech metrów wysokości i charakteryzuje się dużymi liśćmi. Z jego korzenia i kłączy wytwarza się preparaty przeznaczone przede wszystkim do leczenia schorzeń układu pokarmowego, np. środki przyspieszające przemianę materii, ale także uśmierzające ból zębów.
Korzeń rabarbaru lekarskiego ma także właściwości antyseptyczne, rozkurczowe i moczopędne. Wykorzystywany jest do leczenia dolegliwości wątrobowych oraz zaparć. Do celów medycznych używany jest także rabarbar palczasty. Uważa się, że te dwa ostatnie gatunki zawierają większe stężenie substancji czynnych niż pozostałe odmiany.
Niektóre właściwości rabarbaru
- przeciwzapalne, przeczyszczające i – dzięki dużej zawartości błonnika – pobudzające trawienie
- wspomagające odchudzanie, ze względu na niską zawartość kalorii
- estrogenowe – ze względu na obecność rapontycyny, substancji stymulującej procesy podobne do tych, które zachodzą w organizmie pod wpływem estrogenów (żeńskich hormonów płciowych) zaleca się rzewień kobietom z jego niedoborem w okresie menopauzy, przy problemach z cera trądzikową oraz mężczyznom z przerostem prostaty. Z kolei panowie z niedoborem testosteronu powinni go unikać, bo może on go jeszcze bardziej obniżyć.
- opóźniające rozwój komórek nowotworowych, antyalergiczne, antyoksydacyjne. Za wszystkie te właściwości odpowiedzialna jest rapontygenina, poilfenol powstający w rabarbarze podczas procesu pieczenia. Naukowcy odkryli, że stężenie polifenoli jest wtedy najwyższe.
Jak przechowywać rabarbar?
Jeśli zamierzamy wykorzystać rabarbar dopiero za kilka dni, powinniśmy go przechować do tego czasu w lodówce – inaczej stanie się wiotki. Aby cieszyć się jego smakiem także zimą (sezon na to warzywo jest krótki, trwa tylko od kwietnia do końca czerwca – po tym okresie łodygi stają się mniej soczyste i jędrne), warto jego kawałki zamrozić.
Pokrzywa w kuchni – przepisy na dania z pokrzywy
Przepis na domowe ciasto z rabarbarem
Przepis autorki tekstu.
To proste, półkruche ciasto, które zawsze się udaje i wszystkim smakuje.
Jak zrobić nadzienie?
Składniki:
- 70-80 dkg młodych łodyg rabarbaru, najlepiej dojrzałych, ciemnoczerwonych
- kilka łyżek cukru (według uznania, w zależności od dojrzałości łodyg)
- kilka daktyli i garść rodzynek lub żurawiny (opcjonalnie)
Łodygi rabarbaru myjemy, suszymy i odcinamy liście i końcówki. Kroimy w 1-2 centymetrowe kawałki, zasypujemy kilkoma łyżkami cukru, można dodać kilka pokrojonych w kawałki suszonych daktyli oraz garść rodzynek lub żurawiny. Odstawiamy na noc lub na kilka godzin, aby zmiękły.
Jak zrobić ciasto?
Składniki:
- 1 kostka masła lub masła roślinnego
- 40 dkg mąki
- 2 żółtka (ale białko zostawiamy na później!)
- 1 całe jajko
- 1 niepełna szklanka cukru
- 2-3 łyżki śmietany
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia
Mieszamy składniki, zagniatamy szybko ciasto i odkładamy do schłodzenia do lodówki.
Jak zrobić ciasto z rabarbarem?
Gdy rabarbar zmięknie odcedzamy na sitku sok, który puścił pod wpływem cukru. 2/3 ciasta wykładamy do natłuszczonej formy i wylepiamy palcami dno i boki do wysokości ok. 2 cm. Formę z ciastem wstawiamy na 15 min. do nagrzanego do 180 stopni piekarnika.
Po podpieczeniu spodu lekko go studzimy, posypujemy niewielką ilością bułki tartej i na to wykładamy odcedzone kawałki rabarbaru. Pozostałe z ciasta 2 białka ubijamy z cukrem na sztywną pianę i rozprowadzamy ją po rabarbarze.
Pozostałą część ciasta ścieramy na tarce o dużych oczkach i rozkładamy równomiernie na pianie. Ponownie wkładamy do nagrzanego do 180 stopni piekarnika i pieczemy do zrumienienia. Po ostudzeniu można posypać cukrem pudrem. Smacznego!
Źródła:
- 100 roślin w twojej kuchni, aut. Maria Szustakowska-Chojnacka, wyd. Lekarskie PZWL
- Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa, wyd. Naukowe PWN
- Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, aut. Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna, Beata Przygoda, Wyd. Lekarskie PZL
- http://www.rhubarbinfo.com
