Spis treści
Czym są jagody goji?
Jagody goji mają postać dość małych ziarenek, o wrzecionowatym kształcie i ślicznym czerwono-pomarańczowym kolorze. Goja to owoc kolcowoju chińskiego, krzewu pochodzącego z obszarów Azji o klimacie umiarkowanym i tropikalnym.
Od pewnego czasu owoce goji zyskały miano superfoods, czyli superżywności – produktu, który ma wykazywać nad wyraz dobroczynny wpływ na organizm człowieka. Skąd ta sława?
Jagody goji – właściwości
Owoce goji:
- wpływają korzystnie na system odpornościowy
- wzmacniają krew
- działają ochronnie na wątrobę
- obniżają poziom cholesterolu i niekorzystnych frakcji lipidowych
- łagodzą problemy trawienne
- poprawiają wzrok
- obniżają ciśnienie krwi
- regulują poziom cukru we krwi
Ponadto jagody goji wykazują działanie hamujące procesy starzenia się – wpływają odmładzająco na skórę, poprawiają stan włosów, neutralizują działanie wolnych rodników. Ze względu na swoje właściwości przeciwutleniające owoce goji nie tylko chronią komórki przed rodnikami, lecz również wspomagają regenerację uszkodzonych komórek.
Regularnie spożywane owoce goji zwiększają wydolność organizmu, poprawiają witalność, dodają energii, oczyszczają z toksyn, zapewniają dobre samopoczucie i prawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych.
Jagody goji są one bogatym źródłem białka i węglowodanów, zawierają także szereg cennych witamin oraz niezbędnych pierwiastków, między innymi:
Ciekawostka! Twierdzenie, jakoby jagody goji zawierały wyjątkowo dużą ilość witaminy C, należy raczej włożyć między mity. Istnieje wiele innych owoców, które cechują się o wiele większą zawartością tego cennego związku, np. acerola czy dzika róża. Tym bardziej, że witaminę C zawierają głównie świeże jagody goji, a te, które są powszechnie dostępne, spożywane są z reguły w postaci suszonej.
O wiele ważniejszy, jeśli chodzi o działanie owoców goji, jest fakt, że w ich skład wchodzą dobroczynne karotenoidy – istotne czynniki wpływające korzystnie na wzrok, głównie zeaksantyna i luteina. To one są odpowiedzialne za intensywną, czerwono-pomarańczową barwę jagód goji. Związki te cechują się właściwościami antyoksydacyjnymi i chronią siatkówkę oka przed wpływem wolnych rodników oraz naprawiają szkody przez nie wyrządzone.
Jagody goji w medycynie chińskiej
Owoce kolcowoju, czyli jagody goji, od tysięcy lat są stosowane w tradycyjnej medycynie chińskiej i stanowią składnik wielu leczniczych receptur ziołowych. W języku chińskim noszą nazwę Gou Qi Zi. Nazewnictwo to jest używane zarówno w stosunku do owoców kolcowoju chińskiego, jak i owoców kolcowoju pospolitego.
Owoce kolcowoju zaliczane są do kategorii ziół, które wzmacniają krew i yin (tonik krwi i yin) i jako takie stosowane są powszechnie w ziołolecznictwie wschodnim.
Według medycyny chińskiej charakteryzują się smakiem słodkim, pod względem termicznym są neutralne, wykazują największe powinowactwo do takich narządów jak wątroba, płuca i nerki. Ze względu na swoje działanie wykorzystywane są głównie w celu odżywienia oraz wzmocnienia krwi i yin wątroby i nerek, wzmocnienia i polepszenia pracy narządu wzroku oraz poprawy widzenia, a także odżywienia yin i nawilżenia płuc.
Kolcowój chiński w medycynie Wschodu i Zachodu
Nie sposób nie zwrócić uwagi na fakt, iż zastosowanie jagód goji w medycynie Wschodu pokrywa się właściwie ze wskazaniami do stosowania tego produktu w krajach zachodnich. Nie mogłoby przecież być inaczej – wszakże owoce goji działają jednakowo na organizmy wszystkich ludzi, niezależnie od rasy czy miejsca zamieszkania.
Różnica polega na tym, że nauka Zachodu rozłożyła goję na czynniki pierwsze i uzasadniła jej zastosowanie w terapii zawartością określonych składników chemicznych. Medycyna chińska zaś stosuje to zioło od stuleci i opiera się nie na jego składzie, lecz na efekcie, jaki owoce goji wywierają na organizm ludzki, bazuje zatem bezpośrednio na doświadczeniach klinicznych.
Na szczególną uwagę zasługuje zwłaszcza zastosowanie jagód goji w celu poprawy jasności i ostrości widzenia i ogólnego funkcjonowania narządu wzroku. W medycynie chińskiej Gou Qi Zi występują we wszystkich niemalże recepturach ziołowych, które mają na celu poprawę wzroku. Wiąże się to bezpośrednio z ich wpływem na odżywienie krwi wątroby, jako że to właśnie wątroba jest narządem odpowiedzialnym za dobry wzrok i ostrość widzenia. Niedobór krwi i yin wątroby będą z czasem skutkować pogorszeniem wzroku.
Napar z owoców goji na lepszy wzrok
W warunkach domowych osoby zdrowe mogą przygotować sobie napój z owocami goji, według poniższego przepisu.
Przepis na herbatkę wzmacniającą wzrok i poprawiającą ostrość i jasność widzenia.
Składniki:
- 1 czubata łyżeczka suszonych owoców goji
- 1 czubata łyżeczka suszonych kwiatów chryzantemy chińskiej
Zioła i owoce goji zalać gorącą wodą (około 200 ml, czyli szklanka), zaparzyć pod przykryciem przez 10 minut i pić ciepłe. Można stosować 1-3 razy dziennie. Herbatki nie należy już niczym dosładzać, ponieważ jagody goji same w sobie są słodkie i, co za tym idzie, dość kaloryczne!
Uwaga! Zioła zawsze powinny być traktowane jak lekarstwo, zatem nie można stosować ziołowych specyfików przez dłuższy czas na własną rękę. Zwłaszcza osoby z syndromami chorobowymi powinny każde ich zastosowanie skonsultować z terapeutą medycyny chińskiej, który określi, czy nie ma przeciwwskazań do ich użycia.
Wzmacniając wątrobę – jagody goji będą też wpływać korzystnie na oczyszczanie organizmu, na poziom cholesterolu, na prawidłowe trawienie itd. Wzmacniając nerki, poprawimy witalność pacjenta, dodamy energii, polepszymy kondycję włosów, zatem zadziałamy „odmładzająco”.
Poprawa pracy nerek wpłynie bezpośrednio na płuca, ponieważ w medycynie chińskiej wszystko jest ze sobą powiązane w określonym porządku. Lepiej funkcjonujące płuca oznaczają lepszą odporność, korzystny wpływ na kondycję skóry, więcej energii i witalności (sprawdź: dobre wei qi zimą – jak wzmocnić odporność wg medycyny chińskiej). I tak dalej.
Jagody goji – jak jeść?
Jagody goji można stosować nie tylko leczniczo. Znalazły one swoje miejsce także w naszej kuchni. Jak jeść jagody goji? Z owoców goji można przyrządzać soki, dżemy, wina czy nalewki. Można je spożywać „na sucho”, aczkolwiek w postaci ugotowanej są znacznie smaczniejsze i przede wszystkim miękkie i rozpływające się w ustach.
Suszone owoce goji są trudne do pogryzienia i mogą przez to wydawać się niesmaczne.
W kuchniach wschodnich jagody goji je się zazwyczaj po ugotowaniu. Są one dodawane do zup, herbat, ryżu, dań mięsnych i warzywnych.
Jagody goji – przeciwwskazania do spożywania
Jak w przypadku każdego niemal lekarstwa, tak i w przypadku owoców goji istnieją przeciwwskazania do ich stosowania.
Przeciwwskazania do spożywania jagód goji wg medycyny chińskiej
W medycynie chińskiej przeciwwskazaniami do jedzenia owoców goji są:
- wzorce chorobowe nadmiernego gorąca, zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Nie powinno się ich stosować np. przy wysokiej gorączce.
- należy zachować szczególną ostrożność u kobiet w ciąży i karmiących, a najlepiej w ogóle odstawić je w tym czasie
- powinno się je stosować ostrożnie i z umiarem u osób z niedoborem qi śledziony i towarzyszącą wilgocią
Ważne jest więc, żeby osoby cierpiące na jakieś schorzenia skonsultowały się ze specjalistą, aby niechcący nie pogłębić swoich dolegliwości. Takie zalecenie dotyczy zresztą nie tylko jagód goji, ale wszystkich ziół stosowanych w lecznictwie.
Należy zwrócić uwagę także na to, że jagody goji są słodkie (kaloryczne). Smak słodki będzie generował w organizmie powstawanie wilgoci, a z czasem śluzu. Dlatego nadmierne ich spożycie może skutkować przyrostem wagi (otyłość w medycynie chińskiej jest równoznaczna z obecnością śluzu).
W związku z tym, sporządzając sobie herbatkę z owocami goji, dobrze jest dodać do nich inne składniki o smaku ostrym lub gorzkim, które zrównoważą śluzotwórcze działanie smaku słodkiego i zapewnią harmonię pięciu smaków (sprawdź: jak gotować wg diety pięciu przemian). Można przygotować sobie herbatę na dobre samopoczucie np. według poniższego przepisu.
Herbatka na dobre samopoczucie
Składniki:
- 1 czubata łyżeczka owoców goji
- 2 plasterki świeżego imbiru
- 1 sztuka anyżu gwiaździstego
- 1 łyżeczka suszonej skórki dojrzałej mandarynki
Wszystkie składniki zalać gorącą wodą, zaparzyć pod przykryciem, pić ciepłe. Opcjonalnie można dodać kilka kropli soku z cytryny. Owoce goji oraz skórkę mandarynki można zjeść.
Przeciwwskazania do spożywania owoców goji wg medycyny zachodniej
Z punktu widzenia medycyny zachodniej przeciwwskazania do nadmiernego spożywania owoców goji niemalże pokrywają się z tymi „chińskimi”:
- kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny powstrzymać się od spożywania jagód goji, natomiast u dzieci do 3 roku życia należy dzienną dawkę zmniejszyć trzykrotnie lub też stosować ten produkt okazjonalnie.
- osoby zażywające leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna) nie powinny spożywać owoców goji ze względu na potencjalną możliwość interakcji obu związków.
Warto wiedzieć!
Ze względu na dużą różnorodność i obfitość związków silnie odżywczych, jagody goji powinny być spożywane z umiarem i rozsądkiem. Zalecana ilość dziennego spożycia jagód goji wynosi nie więcej niż 5-15 gramów suszonych owoców dziennie. Paradoksalne się wydaje, że to właśnie ogromna ilość korzystnych substancji odżywczych, witamin i pierwiastków bywa czasem ograniczeniem dla spożywania tego produktu. Niemniej co za dużo, to nie zdrowo.
Kontrowersje wokół owoców goji – o czym trzeba pamiętać, jedząc jagody goji?
Jagody goji mają mnóstwo zwolenników, którzy gorliwie zajadają się nimi wraz z poranną owsianką lub z czymkolwiek się da. Znaleźć można jednak i przeciwników tych malutkich owocków. Z czego może wynikać uprzedzenie do jagód goji?
1. Jedz tylko dojrzałe jagody goji
Powszechnie wiadomo, że kolcowój zaliczany jest do rodziny Solanaceae, czyli psiankowatych. A rośliny z tej grupy charakteryzują się zawartością substancji antyodżywczych, które mogą powodować negatywne dla zdrowia skutki.
Związki o charakterze antyodżywczym mają za zadanie odstraszać i chronić te rośliny przed zjedzeniem przez zwierzęta i największe ich stężenie osiągane jest w czasie dojrzewania, czyli wtedy, gdy raczej po te warzywa nie sięgamy. Warto zatem wiedzieć, że takie popularne produkty jak ziemniaki, pomidory, papryka oraz owoce goji, trzeba spożywać tylko po osiągnięciu przez nie pełnej dojrzałości!
Jagody goji, podczas procesu dojrzewania, zawierają szkodliwe dla zdrowia substancje. Spożywanie niedojrzałych owoców może być toksyczne dla organizmu!
Zatrucie owocami goji objawia się przede wszystkim upośledzeniem funkcji układu pokarmowego (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka).
2. Jedz tylko owoce kolcowoju chińskiego
Bardzo ważne jest, żeby zwrócić uwagę, czy spożywamy owoce kolcowoju chińskiego czy pospolitego (zwanego czasem szkarłatnym). Pomimo, że popularna nazwa „owoce goji” jest stosowana w odniesieniu do obu tych gatunków, jedynie owoce pochodzące z krzewu kolcowoju chińskiego cechują się tymi wszystkimi cennymi właściwościami odżywczymi i leczniczymi, które zapewniły im sławę i zastosowanie na całym świecie.
Osoby, które po spożyciu jagód goji skarżyły się na symptomy podobne do grypy jelitowej, prawdopodobnie uległy zatruciu owocami pochodzącymi z nieodpowiedniego źródła lub też nie w pełni dojrzałymi. Niestety, czasem na plantacjach kolcowoju w Chinach stosowane są silne insektobójcze pestycydy i środki grzybobójcze, a chińskie normy dopuszczają ich używanie w takich stężeniach, które potem mogą kumulować się w owocach.
Dlatego należy uważnie sprawdzać, z jakiego źródła pochodzą jagody goji, w które się zaopatrujemy, jak i czy były one konserwowane oraz czy faktycznie są to owoce kolcowoju chińskiego.
Zakup jagód goji z przypadkowego źródła, który może spowodować zatrucie pokarmowe, skutkuje następnie bardzo negatywnymi opiniami na temat samego surowca, któremu (jeśli jest oryginalny) nie można przecież odmówić wszystkich cudownych właściwości, dzięki którym przywraca zdrowie wielu ludziom od setek lat.
Większość negatywnych przeświadczeń na temat owoców goji pochodzi zapewne od osób, które zakupiły jagody kiepskiej jakości, niedojrzałe lub pochodzące z kolcowoju pospolitego.
Cudze chwalicie, swego nie znacie
Żaden Chińczyk z pewnością nie zgodzi się z twierdzeniem, jakoby jagody goji mogłyby być szkodliwe. Przytoczyć można legendę o słynnym Li Quing Yen – długowiecznym mędrcu chińskim, słynącym z zamiłowania do chińskiego ziołolecznictwa. Mówi się, że żył on 252 lata i codziennie spożywał owoce goji. Podobno jego ekstremalna długowieczność jest dobrze udokumentowana, a jej podstawowym sekretem było codzienne spożywanie zupy z jagód goji oraz długi czas snu.
To jednak doświadczenia mędrców chińskich. U nas natomiast spotykamy się czasem ze stwierdzeniem, że nasi dziadkowie i pradziadkowie nie jedli owoców goji i mieli się dobrze. Nie sposób zaprzeczyć. Abstrahując od faktu, iż w ich czasach żywność była w ogóle inna – czytaj: lepsza i zdrowsza.
Natomiast prawdą jest niewątpliwie to, że jeśli do tej pory radziliśmy sobie bez jagód goji, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby i teraz nie uciekać się do chińskich specyfików, lecz korzystać z tego, co natura oferuje nam w naszej strefie klimatycznej. Wszak nie brakuje nam równie cennych specyfików ze świata roślinnego, które także zapewniają nam wartości odżywcze na co dzień. Tylko, być może, nikt jeszcze nie zadał sobie trudu, żeby im stworzyć tak pozytywny PR jak to zrobiono w odniesieniu do owoców goji.
